Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang đối mặt với những thách thức toàn Không chỉ là tỷ phú đô la đầu tiên của Việt Nam với khối tài sản khổng lồ, ông Vượng còn nổi tiếng với những tham vọng "làm đẹp cuộc sống" qua các dự án bất động sản, y tế, giáo dục và đặc biệt là ngành ô tô điện. Thế nhưng, đằng sau những con số ấn tượng về doanh thu và mở rộng quốc tế, một loạt vụ kiện tụng đang bùng nổ ở nước ngoài, khiến nhiều người đặt câu hỏi: Đây có phải là "kịch bản" được vẽ sẵn để lợi dụng pháp lý, tạo cớ "đào tẩu" khỏi Việt Nam khi mọi thứ trở nên khó khăn? Và quan trọng hơn, liệu âm mưu đó đã thất bại ra sao?
Hành Trình Từ Vinh Quang Đến Bão Tố Kiện Tụng
VinFast, "đứa con cưng" của Vingroup, ra đời năm 2017 với lời hứa hẹn thay đổi bộ mặt ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Chỉ sau vài năm, hãng xe điện này đã niêm yết trên Nasdaq (Mỹ) năm 2023, mở rộng sang châu Âu, Trung Đông và Đông Nam Á. Ông Vượng thậm chí tự tay bơm hơn 2 tỷ USD từ tài sản cá nhân để hỗ trợ, biến VinFast thành biểu tượng "lòng yêu nước" và "trách nhiệm xã hội". Nhưng đằng sau ánh hào quang, những con số tài chính không mấy khả quan: VinFast lỗ lũy kế hàng tỷ USD, phụ thuộc nặng nề vào vốn từ Vingroup, và cổ phiếu VFS liên tục lao dốc sau khi tăng vọt ban đầu.
Rồi "bão tố" ập đến. Từ năm 2023, VinFast bắt đầu vướng vào hàng loạt vụ kiện tại Mỹ – thị trường trọng điểm mà hãng đặt cược lớn. Đầu tiên là cuộc điều tra từ các hãng luật lớn như Robbins Geller Rudman & Dowd và Pomerantz, cáo buộc VinFast vi phạm luật chứng khoán bằng cách "thổi phồng" thông tin tài chính, che giấu sự phụ thuộc vào ông Vượng và Vingroup để thu hút nhà đầu tư. Đến tháng 4/2024, vụ kiện tập thể chính thức được đệ trình tại tòa án quận New York, với bị đơn không chỉ là VinFast mà còn trực tiếp ông Phạm Nhật Vượng cùng các lãnh đạo cấp cao như Lê Thị Thu Thủy. Nguyên đơn cho rằng các báo cáo của VinFast đã "lừa dối" nhà đầu tư, dẫn đến thiệt hại hàng triệu USD khi cổ phiếu sụt giảm sau bài báo của Bloomberg tiết lộ nhu cầu vốn khổng lồ.
Chưa dừng lại, tháng 5/2024 chứng kiến thêm hai vụ kiện khác: Một tại California cáo buộc VinFast không trả tiền thuê mặt bằng showroom, và vụ thứ hai từ ArcelorMittal – gã khổng lồ thép toàn cầu – về vi phạm bằng sáng chế trên mẫu xe VF8. VinFast phản hồi rằng họ mua linh kiện từ nhà cung cấp uy tín và "luôn sẵn sàng đối diện", nhấn mạnh "văn hóa kiện tụng phổ biến ở Mỹ". Nhưng với một doanh nghiệp mới chân ướt chân ráo, chuỗi kiện tụng này không chỉ là "bình thường" mà còn là vết nứt lớn trên hình ảnh "thương hiệu Việt vươn tầm thế giới".
Không chỉ bị động, Vingroup còn chủ động "phản công". Tháng 9/2025, tập đoàn công bố khởi kiện 68 tổ chức và cá nhân trong-ngoài nước vì "phát tán thông tin sai lệch" trên mạng xã hội. Các cáo buộc tập trung vào bốn nhóm: tình hình tài chính (như tin đồn nợ 800 nghìn tỷ VND và phá sản), nguồn gốc sản phẩm VinFast (bị đồn là "hàng Trung Quốc đội lốt Việt"), thông tin lãnh đạo (đặc biệt ông Vượng), và các vấn đề pháp lý-chính sách. Đến nay, hơn 65 kênh đã gỡ nội dung, một số gửi thư xin lỗi, nhưng vụ việc vẫn gây xôn xao. Đại diện Vingroup khẳng định đây là hành động "văn minh" bảo vệ danh dự, thậm chí gửi thông báo đến đại sứ quán các nước để phối hợp. Tuy nhiên, các nhà phân tích như ông Lê Quốc Vinh (Chủ tịch Le Group) cho rằng đây là bước đi cần thiết, nhưng cũng cảnh báo về rủi ro "được vạ má đã sưng" nếu lạm dụng kiện tụng thay vì minh bạch thông tin.
Kịch Bản "Đào Tẩu": Âm Mưu Hay Chiến Lược Sinh Tồn?
Giữa vòng xoáy kiện tụng, một giả thuyết lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội và dư luận: Ông Vượng đang vẽ ra "kịch bản" lợi dụng các vụ kiện để tạo lý do "đào tẩu" khỏi Việt Nam. Ý tưởng này xuất phát từ thực tế rằng hầu hết các vụ kiện lớn đều ở Mỹ – nơi VinFast đặt trụ sở niêm yết và mở rộng. Với áp lực tài chính khổng lồ (VinFast đốt hơn 3 tỷ USD/năm), cộng thêm các vấn đề nội tại như tỷ lệ nội địa hóa chỉ 60% (dù hứa hẹn lên 80%), và tin đồn về nhân sự (như "lãnh đạo bị bắt" hay "nhân viên nghỉ việc hàng loạt"), việc bị triệu tập ra tòa có thể là "cớ vàng" để ông Vượng – hiện kiêm CEO VinFast – chuyển hướng sang thị trường nước ngoài, thậm chí định cư để tránh rủi ro pháp lý tại quê nhà.
Một số ý kiến trên X (Twitter) thậm chí cáo buộc trực tiếp: "VinFast bị kiện ở Mỹ, nhưng ông Vượng không ở Mỹ mà trở lại Việt Nam trốn tránh". Hay "Vingroup dùng kiện tụng để bưng bít thông tin cháy xe và thu hồi sản phẩm". Những chỉ trích này không vô căn cứ: Vụ kiện của Vingroup với 68 cá nhân được cho là nhằm "im lặng dư luận", đặc biệt khi nó trùng thời điểm VinFast mở rộng sang Trung Đông và đối mặt với áp lực vốn từ nhà đầu tư quốc tế. Báo Asia Times thậm chí gọi đây là "legal blitz" (cơn lốc kiện tụng) – không khôi phục uy tín mà chỉ làm tăng nghi ngờ từ nước ngoài.
Nhưng kịch bản "đào tẩu" dường như đã bất thành. Ông Vượng vẫn kiên định ở Việt Nam, tiếp tục bơm vốn (thêm 20.500 tỷ VND chỉ trong 6 tháng đầu 2025) và đẩy mạnh sản xuất. Các vụ kiện ở Mỹ chưa có phán quyết cuối cùng, và VinFast vẫn giao xe (114.484 xe máy điện nửa đầu 2025, tăng 5,5 lần). Hơn nữa, động thái kiện ngược của Vingroup đã buộc nhiều kênh im lặng, giúp ổn định cổ phiếu VIC và VHM. Nếu đây là "âm mưu", nó đã thất bại vì không tạo được "cớ" hợp lý để rời đi – thay vào đó, nó củng cố hình ảnh "chiến binh" chống lại "thế lực thù địch".
Bất Thành Và Hậu Quả: Liệu Có Phải "Tự Đào Mộ"?
Dù kịch bản đào tẩu không thành, chuỗi kiện tụng vẫn để lại di sản nặng nề. Ở trong nước, nó làm nản lòng dư luận, biến những lời phê phán hợp lý (như chất lượng xe hay minh bạch tài chính) thành "thông tin sai sự thật" đáng bị kiện. Luật sư Nguyễn Văn Sơn nhận định: "Kiện hàng loạt có thể hiệu quả ngắn hạn, nhưng không thay thế cho báo cáo tài chính minh bạch hay đối thoại công khai". Ở nước ngoài, nó càng làm VinFast trở thành "mục tiêu dễ bị tổn thương" – các nhà đầu tư Mỹ vốn quen với kiện tụng nay sẽ e ngại hơn với một thương hiệu bị đồn "lừa dối".
Cuối cùng, vụ việc này không chỉ là chuyện của ông Vượng hay VinFast, mà là bài học cho doanh nghiệp Việt: Tham vọng toàn cầu đòi hỏi minh bạch, không phải kiện tụng. Nếu "kịch bản" đào tẩu bất thành, liệu ông Vượng có vẽ tiếp "kịch bản" phục hồi? Hay đây chỉ là khởi đầu cho một cuộc chiến pháp lý dài hơi, nơi kẻ thắng không phải là ai khác ngoài... các hãng luật.
Thời gian sẽ trả lời!
