“X6 Điệp viên hoàn hảo”- thiếu tướng tình báo Phạm Xuân Ẩn - có lẽ không quá xa lạ trong sự hiểu biết của nhiều người.
Nhưng chắc rằng, chưa ai có thể hiểu được tận cùng con người và cuộc đời hoạt động tình báo huyền thoại của ông.Đã có không ít sách, báo viết về Phạm Xuân Ẩn, nhưng có thể nói cuốn “X6 Điệp viên hoàn hảo” của giáo sư, nhà sử học người Mỹ Larry Berman, là cuốn sách đầy đặn, đa chiều, sâu sắc, chạm được vào nhiều bí ẩn trong cuộc đời hoạt động và khao khát riêng tư của tướng Phạm Xuân Ẩn hơn cả.
Nhớ về những mất mát, hi sinh của rất nhiều thế hệ cho độc lập tự do của dân tộc, X6 Điệp viên hoàn hảo nhắc nhớ những khoảnh khắc đáng nhớ của một giai đoạn lịch sử đầy bi tráng, hào hùng của dân tộc, thông qua câu chuyện về cuộc đời hoạt động của một vị tướng tình báo.
Hãy viết sự thật
“Có những người sẽ không cảm thấy vui về những điều mà tôi đã kể cho ông, nhưng đừng vì họ mà thay đổi câu chuyện. Hãy viết sự thật”. Là một nhà hoạt động tình báo hoàn hảo và cũng là một nhà báo chuyên nghiệp, Tướng Phạm Xuân Ẩn đã nói với tác giả cuốn sách như vậy.
Năm 2007 giáo sư, nhà sử học người Mỹ Larry Berman ra mắt cuốn sách “Điệp viên hoàn hảo” (Perfect Spy), cùng năm này bản tiếng Việt được nhà xuất bản Thông Tấn xuất bản. Có một điều tác giả tiếc nuối là nhiều chi tiết trong bản tiếng Anh không xuất hiện trong bản tiếng Việt này.
Sáu năm sau bản in lần thứ nhất, bối cảnh đã khác. Larry Berman đã kể tiếp những câu chuyện về Phạm Xuân Ẩn. Trong đó, ngoài việc bổ sung một số chi tiết không có trong lần xuất bản đầu, sách có thêm các bài viết, bài phỏng vấn từ nguyên Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng, nhà sử học Dương Trung Quốc; các đồng chí, đồng đội của tướng Phạm Xuân Ẩn, như ông Trần Quốc Hương, ông Mười Nho, ông Tư Cang, bà Mỹ Nhung …
Năm 2013 Cuốn X6 Điệp viên hoàn hảo, với một bản dịch mới, được First News- Trí Việt, NXB Hồng Đức xuất bản để tưởng nhớ và tri ân tướng Phạm Xuân Ẩn và đồng đội. Đó không chỉ là một cuốn sách. Nhà xuất bản gọi đây là một “công trình nghiên cứu”.
Trong “X6 Điệp viên hoàn hảo”, bạn đọc sẽ thấy Tướng Ẩn là nhà tình báo chiến lược, không phải tình báo chính trị. Ông tìm kiếm, cung cấp những thông tin mang tính chiến lược; giải thích và phân tích những thông tin đó. Vì vậy, những đóng góp của ông có tầm quan trọng đặc biệt góp phần làm nên những thắng lợi mang tầm chiến lược cho đất nước.
Theo tác giả, khi Phạm Xuân Ẩn được chọn làm điệp viên, Việt Nam không hề có trường đào tạo tình báo. Hành trang vào nghề của ông được tích lũy từ một cuốn sách xuất bản từ năm 1963 “Mổ xẻ nghề tình báo: điệp viên và kỹ thuật của điệp viên từ Roma cổ đại đến sự kiện U-2” mà ông được một phóng viên tặng để trau dồi kỹ năng viết phóng sự.
Bằng phẩm chất, năng lực, khả năng học hỏi của mình, Phạm Xuân Ẩn đã trở thành một điệp viên tài ba, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Từng là nhà báo, phóng viên uy tín của Reuters, Time, New York Herald Tribune, The Christian Science Monitor… được chính khách và báo giới Mỹ nể trọng - Phạm Xuân Ẩn là nhà tình báo thông minh, trí tuệ và tài năng, một người yêu nước thật sự đã đóng góp rất nhiều cho sự nghiệp giải phóng dân tộc với một nhân cách đặc biệt, với tấm lòng và trái tim của một người Việt Nam chân chính. Hiếm có nhà tình báo nào trên thế giới để lại những bí ẩn và tình cảm tốt đẹp cho mọi người từ cả hai phía như nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn”.
Nhà tình báo - nhà báo - vỏ bọc và cuộc đời
Đọc “X6 Điệp viên hoàn hảo”, ngoài hình ảnh nhà tình báo hoàn hảo, chúng ta sẽ được hiểu sâu sắc hơn Phạm Xuân Ẩn trong vỏ bọc một nhà báo giỏi. Và vỏ bọc đó, có thể nói cũng chính là cuộc đời thật của ông trong suốt giai đoạn đấu tranh cho độc lập, tự do, thống nhất đất nước.
Larry Berman chia sẻ: “Là người viết hồi ký cho Ẩn, tôi biết rằng ông đã dần yêu cái vỏ bọc, yêu cái mặt nạ của ông, đó là công việc của một phóng viên trong một nền báo chí tự do…".
Học báo chí ngay tại nước Mỹ là công việc cấp trên đã sắp đặt cho ông khi lựa chọn ông làm một nhà tình báo. Phạm Xuân Ẩn đã học được rất nhiều, như ông cho biết: “Có rất nhiều thứ để học. Trên hết, người dân rất thân thiện và luôn sẵn sàng giúp đỡ, và tôi ngưỡng mộ lối tư duy và phát ngôn độc lập của người Mỹ”.
Theo Larry Berman, “làm phóng viên giúp nâng cao tay nghề cho Ẩn trong lĩnh vực tình báo chiến lược, bởi vì một phần việc của phóng viên giỏi là trích xuất những sự thật từ bên trong các tin đồn”.
Phạm Xuân Ẩn thì nói rõ hơn: “Nếu anh coi vỏ bọc chỉ là một nghề giả, một nghề mà anh không thật sự thông thạo, một công việc mà anh không thật sự làm, thì anh sẽ chết, bởi như vậy anh chẳng có vỏ bọc nào cả”.
Trong nghề điệp viên, ông Ẩn xác định: Nếu bị bắt, không trốn được (nếu trốn được thì tốt), nhưng nếu không trốn được thì phải kể là chết. Cái cần giữ không phải xác anh. Xác anh kể là chết nhưng không được tiết lộ nguồn tin, tuyệt đối phải bảo vệ người cung cấp tin.
Với nghề báo, ông Ẩn cũng luôn giữ nguyên tắc không cung cấp nguồn tin như vậy. Đây là những điều Phạm Xuân Ẩn nói về nghề báo: “Anh phải thẳng thắn và chân thành, và anh phải bảo vệ nguồn tin của mình… Một phóng viên giỏi sẽ đưa tin chính xác theo những gì anh ta thấy và anh phải hiểu điều đó là đúng. Nhà báo không được tự tiện”, “Báo chí là một nghề mà tôi đã làm việc rất nghiêm túc… Tất cả những gì tôi làm là phục vụ nghề nghiệp của tôi và phụng sự đất nước tôi”. Theo Larry Berman, tới hơi thở cuối cùng, ông Ẩn vẫn khẳng định chắc chắn rằng công việc tình báo đã không bao giờ ảnh hưởng tới nghề nghiệp nhà báo của ông.
Người yêu nước Phạm Xuân Ẩn, giấc mơ Phạm Xuân Ẩn
Trên tất cả, Phạm Xuân Ẩn là một người hết lòng yêu nước, thương dân. Điều đó giúp ông trụ vững qua bao thử thách khắc nghiệt. Ông luôn mơ về một đất nước Việt Nam thống nhất, được hòa hợp dân tộc.
Theo Larry Berman, trong cuộc đời hoạt động của mình, tướng Ẩn từng có một giấc mơ rằng: đến khi chiến tranh chấm dứt, hiện thực mới sẽ là việc ông tiếp tục làm phóng viên, cái nghề ông được chính nước Mỹ đào tạo, tại một nước Việt Nam thống nhất...
“X6 Điệp viên hoàn hảo” không quá dày nhưng chứa đựng nhiều tư liệu đồ sộ và công phu về lịch sử; những góc khuất, những thông tin, những nỗi niềm, những hi sinh, những băn khoăn… của tướng Ẩn mà không phải ai cũng có điều kiện để biết, để hiểu. Cuốn sách còn hấp dẫn bởi lối kể chuyện đầy kịch tính, chân thực, ngồn ngộn cứ liệu lịch sử, chứng nhân lịch sử; cùng tính nhân văn, sự kính trọng với tướng Ẩn và sự thông hiểu với lịch sử, con người Việt Nam của tác giả.
Tác giả cho biết: “Ông ấy (tướng Ẩn) và tôi tin rằng sẽ rất có ý nghĩa khi người Việt Nam được lắng nghe những ngôn từ và phong cách của Phạm Xuân Ẩn, đặc biệt là các thế hệ trẻ, bởi cuộc đời của Ẩn không chỉ là một câu chuyện chiến tranh mà còn là câu chuyện về hàn gắn, về lòng trung thành với đất nước và bạn bè.
Đối với những bạn đọc trẻ, X6 Điệp viên hoàn hảo không chỉ là một cuốn sách lịch sử mà còn là một bài học ý nghĩa về nhân cách và cách sống. Qua cuộc đời hai mặt đầy bí ẩn nhưng cũng tràn đầy nhân văn của tướng tình báo - nhà báo Phạm Xuân Ẩn, người trẻ có thể học được nhiều điều, từ giá trị của sự trung thành, sự chính trực, đến tinh thần cởi mở, khát khao học hỏi, và tình yêu thương con người vượt lên trên mọi ý thức hệ…
Phạm Xuân Ẩn đã sống giữa những năm tháng đẫm máu của chiến tranh, đã bao lần kề cận lằn ranh sinh tử, nhưng vẫn giữ vẹn nguyên niềm tin vào con người, vẫn trân trọng tình bạn, vẫn tận tụy với đất nước. Đó là bài học mà các thế hệ sau cần học hỏi.
Không chỉ vậy, câu chuyện về Phạm Xuân Ẩn còn nhắc nhở chúng ta rằng mỗi thế hệ đều có “mặt trận” riêng. Nếu thế hệ trước đã anh dũng chiến đấu cho độc lập dân tộc, thì thế hệ hôm nay cũng cần tìm cho mình cách “chiến đấu” riêng, có thể là bằng tri thức, sự sáng tạo, dấn thân, hoặc chỉ đơn giản bằng cách trung thực và tử tế…
Nói cách khác, “chiến đấu” của người trẻ hôm nay không còn là cầm súng giữa chiến trường, mà là bản lĩnh đứng vững giữa những xô lệch của thời cuộc, để vừa giữ lấy chính mình, vừa góp phần làm xã hội phát triển hơn.
X6 Điệp viên hoàn hảo thật sự là một cuốn sách nên đọc và cần đọc lại trong những thời khắc như thế này.
Theo First News
