Mày viết xong nhờ con AI nó chỉnh lại để post cho đàng hoàng, hấp dẫn người xem được thì cho vài tấm hình làm tư liệu nữa.
Xung Đột Israel-Palestine 1921-1948: Hiểu Biết Từ Gốc Rễ
Nhiều người comment mà không hiểu vấn đề, đơn giản vì chưa nắm lịch sử khu vực này. Hãy cùng tui tóm gọn giai đoạn 1921-1948 để bạn thấy rõ tại sao Israel và Palestine "không đội trời chung"!
1. Sau Thế Chiến 1: Đất Đai Bị Chia Cắt
Sau khi Đế chế Ottoman thua trận, Anh và Pháp "xẻ thịt" vùng đất của họ. Pháp quản Syria, Anh nắm Iraq và Palestine (khu vực sau này thành Israel và Palestine). Thua trận thì câm mồm, mất đất là chuyện thường—like Thái Lan mất Trấn Ninh cho Pháp, giờ đòi cũng chẳng ai trả!
2. Dân Số Palestine: Mồi Lửa Bắt Đầu
Lúc này, Palestine có 589.200 người Hồi giáo, 83.800 người Do Thái, 71.500 người Thiên chúa giáo và 7.600 người khác. Nhưng người Do Thái đổ về ngày càng đông, khiến người Ả Rập "gai mắt". Họ đồn đại: "Do Thái muốn nô dịch chúng ta!"—và mâu thuẫn bùng lên.
3. Người Ả Rập Nổi Dậy
Dưới sự dẫn dắt của Amin al-Husayni—đại Giáo trưởng Hồi giáo Jerusalem, người Ả Rập chống lại Anh và tấn công người Do Thái. Các vụ lẻ tẻ như nổi loạn 1920 hay Jaffa 1921 dần leo thang. Ban đầu chỉ là tự phát, nhưng sau thành phong trào lớn.
4. 1935: Cái Chết Châm Ngòi Đại Loạn
Năm 1935, cảnh sát Anh giết nhà truyền giáo Izz ad-Din al-Qassam, làm người Hồi giáo sôi máu. Họ tổng bãi công, khởi nghĩa vũ trang, phá vườn cây, giết người Do Thái. Nhiều cộng đồng Do Thái ở Beisan, Acre phải chạy trốn. Quân Anh mất kiểm soát Jerusalem, Nablus, Hebron suốt 18 tháng.
5. Anh Hợp Tác Với Do Thái Dẹp Loạn
Quân Anh tuyển cảnh sát Do Thái, mất 3 năm (1937-1939) mới dẹp yên. Sau giai đoạn này, ai cũng thấy: hai bên không thể sống chung. Ý tưởng chia đất ra đời.
6. 1947: Liên Hợp Quốc Chia Đôi Palestine
Ngày 29/11/1947, nghị quyết 181 ra đời: Palestine thành 2 nước. Israel (32% dân số) được 56% đất (bao gồm hoang mạc Negev), Palestine được 42%, Jerusalem do Liên Hợp Quốc quản lý. 33 nước đồng ý, 13 phản đối, 10 trung lập. Người Ả Rập cho là bất công, từ chối thẳng thừng.
7. Xung Đột Bùng Nổ: Thảm Sát Hai Bên
Chiến sự nổ ra ngay sau đó. Người Ả Rập tàn sát người Do Thái, người Do Thái đáp trả bằng thảm sát Nakba. Cả hai bên đều tổn thất nặng.
8. Người Do Thái Thắng Lớn
Ben-Gurion tổ chức lại Haganah, bắt buộc quân sự, được Golda Meir quyên tiền và Stalin hỗ trợ vũ khí. Họ mua súng từ Thế Chiến 2, mở chiến dịch Balak giải vây Jerusalem. Quân Ả Rập tan tác, kết thúc giai đoạn 1.
Kết Luận
Giai đoạn 1921-1948 là nền tảng của xung đột Israel-Palestine hôm nay. Hiểu lịch sử này, bạn sẽ thấy vấn đề không đơn giản như lời comment trên mạng!