1. Lạm phát là gì?
Để dễ hình dung,cae hãy tưởng tượng thế này: Ngày xưa, bà con mình hay nói "tiền mất giá". Đó chính là lạm phát đấy.
Định nghĩa một cách khoa học hơn: Lạm phát là sự gia tăng liên tục của mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong một nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định, dẫn đến sự suy giảm sức mua của tiền tệ.
Nói cách khác, với cùng một số tiền, hôm nay ae mua được 2 cái bánh mì, nhưng ngày mai hoặc tuần sau, có thể chỉ mua được 1 cái rưỡi, hoặc thậm chí là 1 cái. Tiền của ae đang "ốm yếu" dần đi. Cần nhiều tiền hơn để mua một thứ.
2. Quá trình hình thành lạm phát
Lạm phát không phải là một hiện tượng "bỗng dưng" xuất hiện mà là một quá trình có nguyên nhân và diễn biến. Thường thì nó hình thành theo một trong hai hoặc cả hai con đường chính:
Lạm phát do cầu kéo (Demand-pull inflation):
Tưởng tượng thế này: ae đều thích phó đà Tự nhiên, hôm nay
@Nath99 phát thưởng cho mỗi em 1000.000 đồng. Thế là ai cũng đổ xô đi phó đà Nhưng số gái chỉ có giới hạn số lượng. Khi quá nhiều người cùng muốn mua một món hàng mà nguồn c ung lại không đủ, hiển nhiên giá sẽ bị đẩy lên cao.
Trong kinh tế vĩ mô, điều này xảy ra khi tổng cầu (tổng lượng hàng hóa và dịch vụ mà toàn bộ nền kinh tế muốn mua) vượt quá tổng cung (tổng lượng hàng hóa và dịch vụ mà nền kinh tế có thể sản xuất). Khi người dân có nhiều tiền hơn để chi tiêu (ví dụ do chính phủ in thêm tiền, cắt giảm thuế, hoặc lãi suất thấp kích thích vay mượn), họ sẽ mua sắm nhiều hơn. Nếu sản xuất không theo kịp, giá cả sẽ tăng lên.
Lạm phát do chi phí đẩy (Cost-push inflation):
Bây giờ,ko phó đà, chúng ta hãy nghĩ đến bánh mì. Các ae là những người thợ làm bánh mì. Đột nhiên, giá bột mì (nguyên liệu chính) tăng gấp đôi, giá gas để nướng bánh cũng tăng vọt. Để không bị lỗ, ae buộc phải tăng giá bán bánh mì.
Trong nền kinh tế, điều này xảy ra khi chi phí sản xuất tăng lên. Các yếu tố như giá nguyên liệu đầu vào (dầu mỏ, sắt thép, v.v.), tiền lương của công nhân, thuế, hoặc các chi phí vận chuyển tăng cao sẽ khiến doanh nghiệp phải tăng giá bán sản phẩm để bảo toàn lợi nhuận.
Thực tế, lạm phát thường là sự kết hợp phức tạp của cả hai yếu tố này, và chúng có thể tương tác, thúc đẩy lẫn nhau.
3. Nguyên nhân lạm phát thường gặp
Ngoài hai quá trình hình thành chính đã nói ở trên, chúng ta có thể cụ thể hóa một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến lạm phát:
In tiền quá nhiều: Đây là nguyên nhân cổ điển nhất. Khi chính phủ in quá nhiều tiền mà không có sự gia tăng tương ứng về sản lượng hàng hóa và dịch vụ, tiền sẽ mất giá. Giống như khi các em có quá nhiều tấm vé vào cửa một công viên giải trí nhỏ, nhưng trong đó chỉ có vài trò chơi. Các tấm vé sẽ không còn giá trị nhiều nữa.
Chi tiêu của chính phủ tăng cao: Nếu chính phủ chi tiêu quá nhiều vào các dự án mà không có nguồn thu tương ứng (ví dụ, phải đi vay hoặc in tiền), điều này có thể tạo ra áp lực lạm phát do tăng cầu.
Tăng trưởng tín dụng nóng: Khi ngân hàng cho vay quá nhiều, tiền đổ vào thị trường dễ dàng, khuyến khích đầu tư và tiêu dùng, nhưng nếu vượt quá khả năng cung ứng của nền kinh tế thì sẽ gây lạm phát.
Giá nguyên liệu thô tăng vọt: Đặc biệt là giá dầu mỏ, khí đốt. Khi giá các loại nguyên liệu này tăng cao, chi phí sản xuất của hầu hết các ngành đều tăng theo, kéo theo giá cả hàng hóa tiêu dùng.
Mất mùa, thiên tai: Khi sản lượng nông nghiệp giảm sút do thiên tai, dịch bệnh, nguồn cung lương thực thực phẩm khan hiếm, giá cả sẽ bị đẩy lên cao.
Tỷ giá hối đoái: Nếu đồng nội tệ bị mất giá mạnh so với các ngoại tệ khác, giá hàng hóa nhập khẩu sẽ đắt hơn, từ đó làm tăng chi phí sản xuất và giá cả hàng hóa trong nước.
Kỳ vọng lạm phát: Đây là một yếu tố tâm lý quan trọng. Nếu người dân và doanh nghiệp tin rằng giá cả sẽ tăng trong tương lai, họ sẽ có xu hướng chi tiêu sớm hơn hoặc đòi tăng lương, làm cho lạm phát càng trở nên hiện thực.
Ae nghĩ Việt Nam đang ở mức nào?