Theo lý thuyết Pháp lý (Legasit), chất lượng thể chế được xem là nguyên nhân chính kích
thích hoặc kiềm chế quy mô kinh tế phi chính thức (De Soto, 1989; Maloney, 2004). Chất lượng
thể chế thể hiện mức độ về quan liêu, hiệu lực của pháp luật, hiệu quả của cơ quan nhà nước và
tham nhũng. Chất lượng thể chế thấp thể hiện trong tính chất quan liêu của bộ máy nhà nước,
tính pháp quyền yếu và nạn tham nhũng tràn lan là nhân tố chính thúc đẩy người dân, doanh
nghiệp rời bỏ khu vực chính thức để hoạt động trong khu vực phi chính thức (Williams &
Gurtoo, 2012). Chất lượng thể chế tốt cùng với nhà nước pháp quyền, hiệu quả cao của khu vực
công sẽ làm giảm các chi phí giao dịch và tăng các lợi ích của khu vực chính thức.
Không dừng lại ở đó, sự hạn chế của thể chế còn thể hiện thông qua việc thiếu minh
bạch, trách nhiệm giải trình kém và quy định pháp luật không ổn định, tin cậy. Tất cả điều này sẽ
kéo giảm sự tin tưởng của các doanh nghiệp khi muốn mở rộng đầu tư trong khu vực chính thức.
Trầm trọng hơn, rất có thể sẽ xuất hiện hiệu ứng đám đông ảnh hưởng thay đổi suy nghĩ và hành
vi của các nhà quản lý, công chức khi mà phần lớn đồng nghiệp của họ đã tham nhũng. Do vậy,
người dân có cảm giác bị lừa dối khi nạn tham nhũng thì lan tràn và tiền thuế họ nộp bị tham ô,
lãng phí thì người dân càng có động lực để tham gia vào kinh tế phi chính thức.
Sử dụng bộ dữ liệu cho 55 quốc gia trong giai đoạn từ 1990 đến 1999, Torgler và
Schneider (2009) đã tìm thấy quy mô kinh tế phi chính thức bị thu hẹp khi chất lượng thể chế
được củng cố, nâng cao. Nguyen, Schinckus, và Dinh (2021) sử dụng Bộ chỉ số Quản trị toàn cầu
nhằm phân tích mối quan hệ giữa chất lượng thể chế và quy mô kinh tế phi chính thức của 112
quốc gia trong giai đoạn 2005 - 2015. Kết quả nghiên cứu xác nhận tồn tại mối quan hệ nhân quả
hai chiều giữa thể chế và quy mô khu vực phi chính thức, trong đó thể chế tốt hạn chế quy mô của
kinh tế phi chính thức. Tuy nhiên, mức độ tác động của các chiều kích của thể rất khác nhau. Nếu
như yếu tố kiểm soát tham nhũng và nhà nước pháp quyền ảnh hưởng ngược chiều trong ngắn hạn
thì ổn định chính trị lại kéo giảm kinh tế phi chính thức trong dài hạn. Các kết quả tương tự cũng
được phát hiện trong nghiên cứu của Huynh, Nguyen, Nguyen, và Nguyen (2020)
www.worldbank.org
.png "Sex :vozvn (25):"){kind=icon}
