Khổng Minh trong tiểu thuyết là
“thần nhân”, kiểu nhân vật trung tâm, tác giả cố tình “buff” lên để làm trụ cột phe Thục – giống một nửa quân sư, một nửa thánh nhân.
Nhưng nếu chia nhỏ ra theo
từng mảng: chính trị, đại cục, tàn nhẫn, quyền biến, nhẫn… thì có vài người
trong truyện thực sự có những mặt
vượt Khổng Minh, ít nhất là trên “hiệu quả cuối cùng”
🧠 1. Tư Mã Ý – người “đánh cờ dài” vượt Khổng Minh về kết cục
- Về “đấu mưu từng trận”, La Quán Trung không cho Tư Mã Ý đè Khổng Minh.
- Nhưng nhìn về đại cục:
- Ý giữ được toàn quân, không sa vào bẫy khích tướng
- Biết nhẫn nhục, tránh quyết chiến khi chưa chắc thắng
- Cuối cùng con cháu ông ta đoạt thiên hạ, lập ra nhà Tấn
Nếu đứng góc nhìn “chủ công”:
- Khổng Minh trung thành, tài giỏi nhưng… đánh hoài không xong, hao người hao tài, chết trên đường Bắc phạt, Thục vẫn diệt.
- Tư Mã Ý chơi nhẫn, chấp nhận mang tiếng hèn, nhưng giữ quân, giữ thế → cuối cùng chi phối cả triều Ngụy.
👉 Về
đại cục quyền lực & “đánh cờ 3 đời”, Tư Mã Ý
thực dụng mà nói là cao tay hơn.
🧠 2. Quách Gia – đọc thời thế, tầm nhìn chiến lược > Khổng Minh (trong truyện lẫn sử)
Quách Gia trong Tam Quốc:
- Chủ trương đánh Lữ Bố, chiếm Nghiệp Thành, phá Viên Thiệu, diệt Uyên – Thượng, đánh Viên Đàm – Viên Thượng…
- Nhìn người, nhìn cục diện rất chuẩn:
- Thấy Tào Tháo nên đánh Viên trước, không đánh Lữ
- Khuyên bỏ Hứa Xương mà tiến Quan Độ
- Nhìn ra Lưu Bị – Tôn Quyền là mối họa dài lâu.
Cả trong truyện lẫn lịch sử, Quách Gia được khen là:
Khổng Minh thì:
- Giỏi “thi công” (ra trận, bố trí, điều quân),
- Nhưng về “vạch đường dài” để Thục anti-địa lý, anti-tài nguyên mà vẫn thống nhất thiên hạ thì… ông không làm được.
Nếu so kiểu:
- Khổng Minh: kiến trúc sư + site manager, vừa thiết kế vừa chỉ huy thi công
- Quách Gia: chiến lược gia thuần, vẽ luôn “bản đồ thâu thiên hạ” cho Tào Tháo
👉 Về
tầm nhìn thâu tóm thiên hạ & chọn đường đi nước bước, Quách Gia thực tế
sắc hơn.
🧠 3. Tuân Úc – “quân sư thể chế” hơn hẳn Khổng Minh
Tuân Úc không phải kiểu bày kế “bẫy rắn, hãm thành” mà là:
- Người thiết kế thể chếcho Tào Tháo:
- Giữ thiên tử, lệnh chư hầu
- Thiết kế bộ máy hành chính, trọng dụng hiền tài
- Sắp xếp trật tự chính trị trong đại quân Tào
Khổng Minh giỏi trị nội bộ Thục, nhưng:
- Thục vốn nhỏ, ít người, ít đất
- Nội trị tốt nhưng không tạo được thể chế “nuốt thiên hạ”
Tuân Úc thì đặt nền cho cả:
- chính danh (phò Hán)
- quyền lực (nắm vua)
- tổ chức (quân – chính – tài)
👉 Về
mưu lược chính trị – thể chế, Tuân Úc
đứng trên Khổng Minh.
🧠 2.4. Giả Hủ – đỉnh cao “mưu sĩ sống sót”, vượt Khổng Minh về “nghề tồn tại trong loạn thế”
Giả Hủ:
- Đi qua nhiều chủ: Lý Thôi, Trương Tế, Tào Tháo, Tào Phi… mà không chết
- Lời khuyên thường cực kỳ lạnh & chính xác(đọc người, đo lòng):
- Khuyên không cứu Quan Độ nếu bất lợi
- Khuyên giết người này, giữ người kia đúng thời điểm
- Trận Uyển Thành và kế "Công Tử Hiến Đầu" là bằng chứng rõ nhất.
Khổng Minh:
- Chỉ phục vụ một chủ, trung đến mức tự thiêu mình
- Về đạo đức: đẹp.
- Về “kỹ năng sinh tồn trong chính trị” thì thua xa Giả Hủ.
Nếu xét tiêu chí “mưu sĩ sống được, ảnh hưởng được, không bị chủ chém, không bị hoàng tộc nghi kỵ”:
👉 Giả Hủ là
tay nghề cao hơn rất nhiều.
🧠 5. Bàng Thống – phần “thiên tư quỷ mưu” ngang hoặc hơn Khổng Minh, nhưng chết sớm
Ngay trong truyện,
Gia Cát Lượng cũng thừa nhận:
Bàng Thống:
- Kế liên hoàn xích thuyền (một số bản gán cho Chu Du, nhưng La Quán Trung cho Thống tham mưu sâu)
- Bày cho Lưu Bị đường chiếm Ích Châu (kế “liên hoàn chiếm Thục”)
- Tư duy rất “quỷ dị”, khác kiểu “chính đạo” của Khổng Minh.
Nếu Bàng Thống
không chết ở Lạc Phụng Pha, rất có thể:
- Toàn bộ chiến lược của Thục sẽ khác hẳn
- Có thể “bẩn, hiểm, ngắn gọn” hơn đường của Khổng Minh
👉 Về
thiên phú mưu lược thuần túy, bản thân tiểu thuyết đã ám chỉ:
Bàng Thống ≥ Khổng Minh, chỉ là “trời không cho sống lâu”.
trong tqdn thì la quán trung buff lượng lên tầm vĩ nhân xuất quỷ nhập thần cmnr ai mà so đc với hắn 
