PC06
Bò lái xe
Chủ tịch KGB Yuri Andropov, ông đc coi là người đưa KGB lên đỉnh cao
Chủ tịch KGB và Bộ trưởng Nội vụ Liên Xô Nikolai Shelokov
Thiếu tá KGB Vyacheslav Afanasyev, bị công an Liên Xô đánh chết ở ga tàu điện ngầm
Ngày 26/12/1980, tại ga tàu điện ngầm Zhdanovskaya ở Matxcơva, cái chết của thiếu tá KGB Vyacheslav Afanasyev đã khởi phát một trong những vụ bê bối chính trị nghiêm trọng nhất Liên Xô cuối thời Brezhnev. Vụ án tưởng chừng là tai nạn đơn lẻ này nhanh chóng trở thành ngòi nổ làm sụp đổ sự nghiệp của Bộ trưởng Nội vụ Nikolai Shelokov – một nhân vật quyền lực bậc nhất trong hệ thống Xô viết.
Thời điểm đó, Liên Xô đang chìm trong bề ngoài ổn định nhưng bên trong là cuộc đấu ngầm gay gắt nhằm tranh giành quyền kế vị Tổng Bí thư Leonid Brezhnev. Cuộc đối đầu nguy hiểm nhất diễn ra giữa Chủ tịch KGB Yuri Andropov và Bộ trưởng Nội vụ Shelokov. Shelokov có lợi thế là mối quan hệ thân thiết lâu năm với Brezhnev, giúp ông xây dựng Bộ Nội vụ thành một thế lực gần như “bất khả xâm phạm”.
Tối định mệnh 26/12, Afanasyev sau bữa tiệc sinh nhật 40 tuổi đã ngủ quên trên tàu điện ngầm và bị đưa về đồn cảnh sát ga Zhdanovskaya. Tại đây, anh rơi vào tay một nhóm cảnh sát đang say rượu, bị đánh đập dã man, cướp đồ và cuối cùng bị bỏ mặc trong tình trạng hấp hối. Afanasyev được tìm thấy bên đường hôm sau, hôn mê và qua đời ngày 1/1/1981.
Nhận tin một sĩ quan KGB cấp cao tử vong trong hoàn cảnh mờ ám, Yuri Andropov lập tức ra lệnh điều tra toàn diện. Các dấu vết nhanh chóng dẫn về chính đồn cảnh sát Zhdanovskaya. Trước áp lực điều tra, các cảnh sát liên quan buộc phải thú nhận hành vi tra tấn, cướp bóc và dàn dựng hiện trường giả theo chỉ đạo của cấp trên nhằm che giấu tội ác.
Vụ án phơi bày một hệ thống lạm quyền nghiêm trọng trong lực lượng cảnh sát Matxcơva, nơi các hành vi bạo lực và cướp bóc diễn ra có hệ thống dưới sự bảo kê từ cấp chỉ huy, và cuối cùng dẫn đến Bộ trưởng Shelokov với nguyên tắc “không giao nộp người của mình”. Hàng chục vụ tội ác tương tự trước đó đã bị che giấu suốt nhiều năm.
Phiên tòa năm 1982 tuyên án tử hình các sĩ quan trực tiếp gây án và mở màn cho cuộc “thanh trừng lớn” trong Bộ Nội vụ. Hàng nghìn cảnh sát bị sa thải, hàng chục người bị kết án. Uy tín của Bộ Nội vụ sụp đổ hoàn toàn, còn hình ảnh “người công an Xô viết gương mẫu” trong mắt công chúng tan biến.
Sau khi Brezhnev qua đời, Yuri Andropov lên nắm quyền và nhanh chóng loại bỏ Shelokov. Vị cựu bộ trưởng mất hết chức tước, danh hiệu và cuối cùng tự sát năm 1984. Cái chết của thiếu tá Afanasyev trở thành biểu tượng cho sự mục ruỗng của quyền lực không kiểm soát, và là bước ngoặt định mệnh không chỉ với Shelokov mà với toàn bộ hệ thống thực thi pháp luật Liên Xô cuối thời kỳ trì trệ.