Các bạn ạ,
Ra ngoài đường bạn thấy mấy thằng móc túi, ăn cắp mắt la mày lém chỉ nhăm nhăm thó trộm đồ của người khác bạn sẽ hành xử thế nào: tóm cổ đập cho trận rồi dắt đến công an, hay chỉ mặt này thằng ăn trộm kia, hay bạn vỗ vai nó bảo "cứ làm đi, hay đấy".
Bạn đọc trên mạng thấy dạo này có nhiều thằng/con đi lừa người khác lắm: giả vờ đóng vai nhân viên giao nhận hàng Cty điện máy nhận được hàng thừa (bếp từ, bếp ga, máy khoan tường...) và bán giá rẻ nhưng thực ra đấy là hàng đểu; hay bọn gọi điện báo có bưu phẩm nước ngoài gửi về nhưng trong đấy là tiền/vàng phải nộp ít lệ-phí chung chi đã rồi mới nhận được; bạn sẽ phản ứng lại thế nào? Nhẹ thì cũng chửi :đ.m bọn mất dạy, lừa đảo, đúng không?
Có một khái niệm mà bạn nào học kinh tế rồi cũng đều biết: tài-sản-vô-hình. Bạn nào học sâu hơn, hay học về bên luật thì sẽ biết từ sở-hữu-trí-tuệ. Theo đó thì: kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu là 2 trong số 7 nhóm đối tượng được pháp-luật-bảo-hộ. Mọi hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ đều bị coi là phạm-tội; nôm na hơn thì người có hành vi xâm phạm cũng không khác gì mấy thằng ăn cắp. Việt Nam cũng có luật sở hữu trí tuệ, bạn nào quan tâm hơn tải tài liệu này về đọc, tiếng Việt đấy.
Chúng ta sinh ra từ một đất nước nghèo, học hành cũng chả đến đầu đến đũa nên nhiều hành vi ở-nhà, ở-trong-nước thấy nó bình thường nhưng nếu được học hành tử tế thì sẽ giật mình vì đấy là những hành-vi-sai-trái, bị lên án (cả về đạo đức, cả về pháp luật). Ví dụ nhé: chúng ta dùng băng, đĩa in/sao chép lậu; chúng ta mua sách in lậu, chúng ta sử dụng phần mềm máy tính lậu (gần như 100% máy tính trong các gia đình đều không ít thì nhiều có phần mềm lậu), chúng ta mua/sử dụng túi/đồng hồ/giày giả các nhãn hiệu danh tiếng đã đăng ký. Kinh khủng hơn, chúng ta copy, sửa chữa cấu trúc câu, thay ít từ trong các nghiên cứu của người khác và tự-xem-như đây là ý kiến/nghiên cứu của chúng ta.
Đã là hành vi ăn-cắp, thì giữa thằng móc túi ngoài đường với việc CHÍ-thức đạo văn hay chuyện RANH-nhân mua/bán/sử dụng hàng nhái (mà các bạn chắc cũng thấy ngượng, phải dùng lái sang mấy từ mỹ miều fake, replica) đâu có khác gì nhau.
Bần cũng sinh đạo tặc, các cụ dạy câu này thâm nho thật. Gần như tất cả người Việt Nam trong đời ai cũng đều đã từng ăn cắp cả, nếu xét trên góc độ quyền sở hữu trí tuệ. Bản quyền máy tính ư: vừa đắt, vừa chả biết mua phần mềm gốc với bên bán ở nước ngoài kiểu gì; lại thêm tí AQ là Bill Gate tài sản cả trăm tỷ Dollar Mỹ chắc chả nghèo hơn vì mình cài bằng đĩa cracked keys. Sách ngoại ngữ hay các loại sách tham khảo in bằng tiếng nước ngoài ư: muốn mua sách gốc chả thấy chỗ nào bán, nhất là ở tỉnh lẻ hay vùng ngoại thành; lại thêm tí bao biện: chỉ là mấy (trăm, nghìn) trang giấy thôi, photocopy thì cũng có làm hỏng quyển sách gốc đâu, hay cùn hơn: được bố mày đọc cho là vinh dự lắm rồi, chả có ma nào đọc/hiểu đâu. Mình hồi đi học cấp 3 cũng mua/học ngoại ngữ từ các bản sách in lậu; chỉ đến khi sang bên kia học lúc mang tài liệu tham khảo đi chụp, bị sỉ-nhục là đồ-ăn-cắp thì mới giật mình; cũng chả giấu gì các bạn cho mãi đến tận năm 2005 máy tính cá nhân của mình vẫn cài phần mềm Acrobat (Professional version) lậu vì bản quyền hình như tới 500$, đắt bằng nửa cái máy tính HP; cho đến khi nhận được thông báo khẩn trước chuyến đi sang Mỹ là tất cả máy tính xách tay của mọi thành viên trong đoàn phải đưa cho IT manager kiểm tra, tránh trường hợp đã xảy ra với 1 đồng nghiệp China bị đặc vụ FBI bắt ngay tại sân bay LAX.
Thôi thì lúc mình là sinh viên, còn nghèo nên thi thoảng có móc-túi Bill Gate (phần mềm) hay các Giáo sư (sách, các báo cáo nghiên cứu) đôi tí các vị ấy chắc cũng châm chước, bỏ qua cho. Còn khi đã đi làm, có tiền ở mức biết chọn/mua túi-da, đồng-hồ, quần áo giày dép đẹp rồi thì ĐÉO AI LẠI VẪN CỨ LÀM THẰNG ĂN TRỘM ĐỒ, nhỉ?