Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Từ các bài đăng chỉ trích Nguyễn Ánh là "kẻ phản bội dân tộc", "bán nước cho Pháp" đến những cuộc "đấu tố" trực tuyến nhắm vào việc tôn vinh ông, phong trào này đã lan rộng trên các nền tảng như Facebook, TikTok và X (Twitter), thu hút hàng nghìn lượt tương tác. Nhưng đằng sau sự rộ lên đột ngột này là gì? Liệu đây chỉ là cuộc thảo luận lịch sử lành mạnh, hay một phần của chiến dịch thao túng dư luận?
Bối cảnh lịch sử: Gia Long – Anh hùng hay "kẻ phản động"?
Để hiểu rõ làn sóng này, cần quay ngược về lịch sử. Nguyễn Ánh (1762-1820), sau này là vua Gia Long, là nhân vật trung tâm trong cuộc nội chiến Việt Nam thế kỷ 18-19. Sau khi nhà Tây Sơn lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong, Nguyễn Ánh đã trải qua hành trình dài trốn chạy, liên minh với Xiêm La và đặc biệt là Pháp (qua nhà truyền giáo Pigneau de Béhaine) để đánh bại Tây Sơn. Năm 1802, ông thống nhất đất nước, lập nên triều Nguyễn – triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam, tồn tại đến 1945.
Trong sử học chính thống Việt Nam hiện đại, hình ảnh Gia Long thường bị phê phán nặng nề: Ông bị cáo buộc "phản bội dân tộc" vì cầu viện ngoại bang, đặc biệt là Pháp, mở đường cho chủ nghĩa thực dân sau này. Các tùy tướng như Lê Văn Duyệt (Đức Tả quân) – người có công lớn trong việc bình định Nam Kỳ – đôi khi bị lôi vào tranh cãi vì mối quan hệ với triều đình Nguyễn, dù ông được nhân dân miền Nam tôn thờ như một vị anh hùng dân tộc. Những chỉ trích này không mới; chúng xuất hiện trong giáo trình lịch sử từ thời kỳ kháng chiến chống Pháp-Mỹ, nhằm nhấn mạnh tinh thần "dân tộc trên hết" của cách mạng hiện đại.
Tuy nhiên, từ tháng 2/2025 đến nay, các cuộc thảo luận trên mạng xã hội đã vượt khỏi khuôn khổ học thuật, trở thành những bài đăng mang tính "đấu tố" công khai. Trên X, một bài đăng từ tài khoản @DuyBnh864012 (ngày 22/10/2025) viết: "Bỗng dưng vài ngày nay #Việt_cộng lùa quân chửi Vua Gia Long Nguyễn Ánh và Đức Tả quân Lê Văn Duyệt chắc chắn che đậy một âm mưu nào đó rất lớn từ phía ĐCSVN. Chờ xem!" – thu hút hơn 15.000 lượt xem và 160 lượt thích. Tương tự, trên Facebook, các nhóm lịch sử như "Lịch sử Việt Nam" hay "Sài Gòn xưa và nay" tràn ngập bài viết so sánh Nguyễn Ánh với "tay sai ngoại bang", kèm hashtag #ĐấuTốGiaLong hay #NguyễnÁnhPhảnĐộng. Một số nội dung thậm chí kêu gọi "xóa sổ di tích triều Nguyễn" để "làm sạch lịch sử".
Lý do rộ lên: Kỷ niệm lịch sử và không khí chính trị nhạy cảm
Phong trào này không phải ngẫu nhiên. Tháng 4/2025 đánh dấu kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam (30/4/1975-2025), một sự kiện lớn được Nhà nước tổ chức rầm rộ với các hoạt động tuyên truyền nhấn mạnh "thống nhất dân tộc". Theo báo Sài Gòn Giải Phóng (18/4/2025), các thế lực thù địch đã lợi dụng dịp này để "xuyên tạc lịch sử", lan truyền thông tin sai lệch nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết. Điều này trùng hợp với làn sóng tranh luận về Nguyễn Ánh, khi một số tài khoản bị nghi là "phản động" đăng bài ca ngợi ông như "người thống nhất thực sự", dẫn đến phản ứng dữ dội từ các nhóm ủng hộ chính thống.
Ngoài ra, năm 2025 là năm chuẩn bị Đại hội Đảng XIII (dự kiến 2026), với các vấn đề nội bộ như chống tham nhũng và củng cố quyền lực đang nóng. Các bài đăng trên X như của @nguoibuon_gio (22/7/2025) chỉ ra rằng "dạo này rất nhiều dlv (dư luận viên) nói xấu chế độ", gợi ý một chiến dịch "lùa gà" từ hai phía: Một bên chống phá, bên kia đáp trả. Báo Nhân Văn Việt (1/2/2025) cũng cảnh báo về các luận điệu "xuyên tạc lịch sử" từ các trang phản động như Thoibao.de, nhằm gây hoang mang trước Đại hội.
Không khí mạng xã hội Việt Nam năm nay càng thêm phần nhạy cảm với các quy định mới về an ninh mạng. Theo Bộ Công an, từ 1/3/2025, lực lượng an ninh mạng được tăng cường để xử lý "tội phạm trên không gian mạng", với hơn 13.900 vụ tấn công mạng năm trước gây thiệt hại 390.000 tỷ đồng (Báo Đầu Tư). Các hội nhóm bị cáo buộc "phản động" thường bị kiểm soát chặt, dẫn đến các cuộc "đấu tố" trực tuyến như một hình thức tự vệ cộng đồng.
Tác động và tranh cãi: Lợi ích hay rủi ro chia rẽ?
Phong trào đã tạo ra sự tương tác cao, với hàng nghìn bài đăng và video TikTok phân tích "tội ác" của Gia Long, từ việc "bán đảo Phú Quốc cho Pháp" đến "đàn áp nông dân". Một số người trẻ coi đây là cơ hội học lịch sử, nhưng đa số tranh luận rơi vào cực đoan: Bên ủng hộ triều Nguyễn (thường từ cộng đồng hải ngoại) bị gọi là "ba que", trong khi phe chính thống bị cáo buộc "xóa lịch sử phong kiến".
Chuyên gia lịch sử GS. Trần Quốc Vượng (trong một bài phỏng vấn Tuổi Trẻ, 15/5/2025) nhận định: "Việc 'đấu tố' lịch sử trên mạng là con dao hai lưỡi. Nó khơi dậy lòng yêu nước, nhưng dễ dẫn đến chia rẽ nếu không có góc nhìn đa chiều". Báo Công an Nhân dân cũng kêu gọi "chủ động nhận diện và đấu tranh với các hội nhóm phản động trên mạng xã hội", nhấn mạnh vai trò của dư luận viên trong việc định hướng.
Cần nhìn nhận lịch sử khách quan hơn
Phong trào "đấu tố" Gia Long - Nguyễn Ánh không chỉ là cơn sốt mạng xã hội mà còn phản ánh sự va chạm giữa ký ức lịch sử và thực tế chính trị đương đại. Trong bối cảnh kỷ niệm lớn và chuẩn bị Đại hội, nó có thể là công cụ tuyên truyền hiệu quả, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ chia rẽ dân tộc. Để tránh lặp lại những sai lầm, Việt Nam cần khuyến khích thảo luận lịch sử dựa trên tài liệu khoa học, thay vì "đấu tố" cảm tính. Lịch sử không phải để phán xét, mà để học hỏi – và mạng xã hội có thể là cầu nối, nếu chúng ta sử dụng nó một cách tỉnh táo.
.png "Sex :vozvn (22):"){kind=icon}
