Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
- Kích động Israel để phá liên minh: Tương tự như cách Tôn Quyền và Chu Du trong Tam Quốc Chí tìm cách chia rẽ liên minh của Tào Tháo, Saddam có thể đã hy vọng rằng việc tấn công Israel sẽ khiến Israel trả đũa, từ đó làm các nước Ả Rập trong liên minh (như Syria hay Ai Cập) rút lui vì không muốn liên kết với Israel. Điều này sẽ làm suy yếu liên quân, tạo cơ hội cho Iraq kéo dài cuộc chiến.
- Tạo hỗn loạn để giành lợi thế: Trong Tam Quốc Chí, các chiến lược gia thường sử dụng các đòn đánh bất ngờ để làm rối loạn kế hoạch của đối thủ. Saddam có thể đã xem các cuộc tấn công Scud như một cách để gây rối loạn tâm lý và chiến lược, buộc liên quân phải phân tán lực lượng để bảo vệ Israel, từ đó giảm áp lực lên mặt trận chính ở Kuwait và Iraq.
- Tư duy "anh hùng cá nhân": Saddam, với hình ảnh tự xây dựng là một lãnh đạo mạnh mẽ của thế giới Ả Rập, có thể đã bị ảnh hưởng bởi các nhân vật như Tào Tháo hay Lưu Bị, những người sẵn sàng mạo hiểm để củng cố vị thế. Việc tấn công Israel có thể là một nỗ lực để củng cố hình ảnh của ông như một người dám đối đầu với "kẻ thù chung" của thế giới Ả Rập, ngay cả khi hành động này rủi ro cao.
Tuy nhiên, Saddam đã đánh giá sai tình hình. Israel, dưới áp lực ngoại giao từ Mỹ, đã chọn không trả đũa trực tiếp, phá vỡ kế hoạch của Saddam. Tư duy chiến lược của ông, nếu thực sự bị ảnh hưởng bởi Tam Quốc Chí, có thể đã quá lý tưởng hóa và không phù hợp với bối cảnh địa chính trị hiện đại, nơi các liên minh được củng cố bởi lợi ích chiến lược và áp lực ngoại giao hơn là cảm xúc hay phản ứng tức thời.
Tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud của Iraq đã trở thành mục tiêu tìm diệt hàng đầu của phương Tây tại thời điểm năm 1991.
Tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud mặc dù không có độ chính xác cao, nhưng lại sở hữu tốc độ bay rất lớn và đầu đạn mạnh, do vậy nó có khả năng gây sát thương khủng khiếp nếu được sử dụng trên diện rộng.
Khi các nước phương Tây lên kế hoạch cho một chiến dịch chống lại Iraq vào năm 1991, họ dự đoán đối phương có thể nắm trong tay 400 - 800 tên lửa đạn đạo các loại, cả 8K14 của Liên Xô đến R-17 Elbrus và các sản phẩm phái sinh của chúng, được gọi chung là Scud.
Tình hình trở nên đặc biệt nguy hiểm khi Iraq phóng tên lửa Scud vào Israel, cố gắng kích động các cuộc tấn công trả đũa nhằm phá vỡ liên minh chống lại Tổng thống Saddam Hussein, trong đó các nước Ả Rập đóng một vai trò quan trọng.
Tất cả điều này xác định tình huống tác chiến đặc biệt, trong đó tên lửa của Iraq và cơ sở hạ tầng liên quan trở thành mục tiêu ưu tiên đối với không quân đồng minh.
Mỹ và các thành viên khác của liên minh nhanh chóng giành được ưu thế trên không, và điều này giúp họ nhanh chóng phá hủy tất cả các kho lưu trữ và một số cơ sở bảo dưỡng đối với tên lửa Scud.
Chi tiết các cuộc tấn công Scud vào Israel
Iraq bắt đầu bắn tên lửa Scud vào Israel ngay sau khi Chiến dịch Bão táp Sa mạc khởi động (17/1/1991). Các cuộc tấn công này kéo dài từ ngày 18/1/1991 đến cuối tháng 2/1991. Dưới đây là chi tiết về ngày, giờ, số lượng tên lửa, và các mục tiêu chính, dựa trên các nguồn lịch sử:
- Tổng số tên lửa: Iraq bắn tổng cộng khoảng 39-42 tên lửa Scud vào Israel trong suốt chiến dịch (con số chính xác có thể khác nhau tùy nguồn, nhưng thường được ghi nhận là 39). Các tên lửa này chủ yếu nhắm vào Tel Aviv, Haifa, và các khu vực đông dân cư khác.
- Ngày và giờ cụ thể (một số mốc tiêu biểu):
- 18/1/1991: Cuộc tấn công Scud đầu tiên diễn ra vào rạng sáng, khoảng 2:00 sáng giờ địa phương. Iraq bắn 8 tên lửa Scud vào Tel Aviv và Haifa. Đây là lần đầu tiên Israel bị tấn công bằng tên lửa đạn đạo kể từ Thế chiến II. Các tên lửa này gây thiệt hại vật chất, phá hủy nhà cửa ở Tel Aviv, nhưng không gây nhiều thương vong (khoảng 2 người chết trực tiếp trong toàn chiến dịch).
- 19/1/1991: Một đợt tấn công khác với 3-5 tên lửa nhắm vào Tel Aviv, tiếp tục gây thiệt hại cho các khu dân cư.
- 22/1/1991: Một trong những cuộc tấn công nghiêm trọng nhất, với 7 tên lửa Scud bắn vào Tel Aviv và Ramat Gan, làm bị thương khoảng 96 người.
- 25/1/1991: Iraq bắn thêm 3 tên lửa vào Haifa và các khu vực lân cận.
- Cuối tháng 1 đến tháng 2/1991: Các cuộc tấn công tiếp tục với tần suất giảm dần, thường từ 1-3 tên lửa mỗi đợt, chủ yếu vào ban đêm để gây hoang mang tâm lý. Một số ngày đáng chú ý khác bao gồm 2/2/1991 và 12/2/1991, khi các tên lửa tiếp tục nhắm vào Tel Aviv.
- Đặc điểm tên lửa Scud: Iraq sử dụng tên lửa Scud-B, có tầm bắn khoảng 300-600 km, mang đầu đạn nổ thông thường (không sử dụng vũ khí hóa học, dù Israel lo ngại điều này). Độ chính xác của Scud rất thấp, dẫn đến thiệt hại ngẫu nhiên hơn là nhắm vào các mục tiêu quân sự cụ thể. Tổng cộng, các cuộc tấn công gây ra khoảng 2 người chết trực tiếp, hàng trăm người bị thương, và thiệt hại đáng kể về cơ sở hạ tầng dân sự.
- Tần suất và thời điểm: Các cuộc tấn công thường diễn ra vào ban đêm hoặc rạng sáng để tối đa hóa nỗi sợ hãi trong dân chúng Israel. Saddam có thể đã chọn thời điểm này để gây áp lực tâm lý, tương tự như các chiến thuật gây rối loạn trong Tam Quốc Chí.
Phương pháp tác chiến khá đơn giản, lính đặc nhiệm xâm nhập, tìm kiếm các bệ phóng và tự tay phá hủy chúng, hoặc chỉ điểm mục tiêu cho máy bay chiến đấu tới làm nốt công việc.
Địa lý và khí hậu đã tạo ra một loạt vấn đề đáng kể. Địa hình cho phép giấu các bệ phóng di động trong "các nếp gấp". Quân đội Iraq đã cố gắng di chuyển các bệ phóng tên lửa chủ yếu vào ban đêm, khi nhiệt độ trên sa mạc giảm xuống
Cách Israel phòng thủ trước các cuộc tấn công Scud
Israel đối mặt với một tình huống chưa từng có: bị tấn công bằng tên lửa đạn đạo từ một quốc gia không giáp ranh. Dưới đây là các biện pháp phòng thủ mà Israel và đồng minh triển khai:
- Hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot:
- Mỹ nhanh chóng triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa MIM-104 Patriot tới Israel ngay sau cuộc tấn công Scud đầu tiên (từ 18/1/1991). Các đơn vị Patriot được điều khiển bởi quân đội Mỹ và đặt tại các khu vực chiến lược như Tel Aviv và Haifa.
- Hệ thống Patriot được thiết kế để đánh chặn tên lửa đạn đạo. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, Patriot (phiên bản PAC-2) có hiệu quả hạn chế đối với tên lửa Scud. Nhiều tên lửa Scud bị bắn trúng nhưng vẫn gây thiệt hại do mảnh vỡ rơi xuống khu dân cư. Một số báo cáo cho rằng tỷ lệ đánh chặn thành công của Patriot chỉ khoảng 40-50%.
- Dù hiệu quả kỹ thuật không cao, Patriot có tác động lớn về mặt tâm lý, giúp dân chúng Israel cảm thấy được bảo vệ.
- Phòng thủ dân sự:
- Israel kích hoạt hệ thống phòng thủ dân sự nghiêm ngặt. Người dân được yêu cầu mang mặt nạ phòng độc mọi lúc do lo ngại Iraq sử dụng đầu đạn hóa học (điều này không xảy ra). Các hầm trú bom được sử dụng rộng rãi, đặc biệt ở Tel Aviv và Haifa.
- Còi báo động được kích hoạt ngay khi phát hiện tên lửa Scud, giúp dân chúng kịp thời tìm nơi trú ẩn. Điều này góp phần giảm thiểu thương vong, dù tâm lý hoảng loạn vẫn lan rộng.
- Kiềm chế quân sự:
- Dưới áp lực từ Mỹ, Israel quyết định không trả đũa trực tiếp Iraq, dù đã lên kế hoạch tấn công các bệ phóng Scud ở miền Tây Iraq. Mỹ cam kết bảo vệ Israel và triển khai thêm lực lượng để săn lùng các bệ phóng Scud (như các chiến dịch không kích và đặc nhiệm của liên quân).
- Quyết định kiềm chế này là yếu tố then chốt giúp liên minh quốc tế duy trì sự đoàn kết, đặc biệt với các nước Ả Rập, đúng như dự đoán ngược lại của Saddam.
- Tác động tâm lý và chính trị:
- Các cuộc tấn công Scud gây ra nỗi sợ hãi lớn trong dân chúng Israel, đặc biệt vì đây là lần đầu tiên lãnh thổ nước này bị tấn công từ xa. Tuy nhiên, thiệt hại về người thấp hơn dự kiến (chỉ 2 người chết trực tiếp, phần lớn thương vong do các nguyên nhân gián tiếp như đau tim hoặc tai nạn khi chạy vào hầm trú ẩn).
- Israel tận dụng các cuộc tấn công để củng cố sự ủng hộ quốc tế, đặc biệt từ Mỹ, dẫn đến việc tăng cường viện trợ quân sự và hợp tác phòng thủ sau chiến tranh.
Đánh giá sai lầm của Saddam và kết cục
Nếu Saddam thực sự bị ảnh hưởng bởi Tam Quốc Chí, ông có thể đã đánh giá quá cao khả năng gây chia rẽ liên minh của mình. Trong Tam Quốc Chí, các mưu kế thành công thường dựa trên sự hiểu biết sâu sắc về đối thủ và sự thiếu đoàn kết nội tại của liên minh địch. Tuy nhiên, liên minh quốc tế năm 1991 được củng cố bởi lợi ích chung (bảo vệ Kuwait, ổn định khu vực, và lợi ích dầu mỏ), cùng với sự lãnh đạo mạnh mẽ của Mỹ. Israel, dù bị khiêu khích, đã chọn kiềm chế vì lợi ích chiến lược lâu dài, phá vỡ kế hoạch của Saddam.
Kết quả là các cuộc tấn công Scud không đạt được mục tiêu mong muốn:
- Liên minh quốc tế không tan rã, các nước Ả Rập vẫn tham gia.
- Israel không tham chiến, giữ vững sự đoàn kết của liên quân.
- Các bệ phóng Scud của Iraq bị liên quân săn lùng và phá hủy dần, làm giảm tần suất tấn công vào cuối chiến dịch.
Quân đội Iraq đã thực hiện gần 100 vụ phóng tên lửa trong toàn bộ chiến dịch, họ sai lầm lớn khi lặp lại các tuyến đường di chuyển và vị trí khai hỏa, giúp cho tình báo đối phương dễ dàng "bắt bài".
Nhưng ngay cả khi các tổ hợp Scud của Iraq tưởng như đã "nằm trong lòng bàn tay", thì nhiệm vụ phá hủy bệ phóng tên lửa đối lúc cũng thất bại. Bởi vì chỉ 10 phút là đủ để xe mang phóng tự hành thoát ly và tránh một cuộc tấn công từ quân đồng minh.
Saddam Hussein, nếu bị ảnh hưởng bởi tư duy chiến lược từ Tam Quốc Chí, có thể đã xem các cuộc tấn công Scud như một mưu kế kiểu "dương đông kích tây" hoặc "gây chia rẽ". Tuy nhiên, ông đã đánh giá sai sự đoàn kết của liên minh quốc tế và khả năng kiềm chế của Israel. Các cuộc tấn công Scud, diễn ra từ 18/1/1991 đến cuối tháng 2/1991 với khoảng 39-42 tên lửa, gây thiệt hại hạn chế và không đạt mục tiêu chiến lược. Israel phòng thủ hiệu quả nhờ hệ thống Patriot, các biện pháp dân sự, và sự kiềm chế quân sự, từ đó giúp liên minh quốc tế duy trì sức mạnh và đánh bại Iraq.
