Don Jong Un
Sinh lý yếu
Việc tái định hình nền kinh tế Mỹ theo hướng ưu tiên sản xuất vốn đã là một thách thức và những chính sách công nghiệp rối rắm càng khiến mục tiêu này thêm xa vời. Những thay đổi đột ngột như cắt bỏ trợ cấp, xé bỏ hợp đồng và áp thuế quan không thể đoán trước đang gây trở ngại cho đầu tư, dù phần nào được cân bằng bởi một số ưu đãi thuế và nới lỏng quy định. Tuy nhiên, cách tiếp cận mang tính cá nhân và mang màu sắc bảo hộ của Tổng thống Donald Trump trong thương mại và đầu tư lại khiến chính sách trở thành một phương án thua thiệt cho nền kinh tế.
Sự can thiệp sâu rộng của chính quyền vào kinh doanh đang bước vào giai đoạn cao trào. Đảng Cộng hòa đặt thời hạn ngày 4/7 để thông qua luật ngân sách nhằm loại bỏ phần lớn sáng kiến khí hậu của Tổng thống Joe Biden và ngày 8/7 để đạt được các thỏa thuận thương mại mới. Nếu các hiệp định quốc tế không được ký kết, thuế nhập khẩu trung bình của Mỹ có thể tăng gấp 10 lần, lên hơn 20% so với mức trước thời Trump, làm tổn hại đến các doanh nghiệp trên toàn bộ nền kinh tế.
Chính sách của Trump cũng đã khiến Đạo luật CHIPS và Khoa học, vốn dành 39 tỷ USD hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn trong nước, bị hủy bỏ đầu năm nay. Dù không nằm trong dự luật thuế trị giá 4.5 nghìn tỷ USD đã được Hạ viện thông qua, nhưng Bộ Thương mại đang xem xét lại các khoản hỗ trợ theo một đánh giá nội bộ, với nhận định rằng các khoản tài trợ này là "quá hào phóng".
Sản xuất năng lượng tái tạo và xe điện cũng đối mặt với nhiều rủi ro. Dự luật thuế mới có thể bãi bỏ và sửa đổi các khoản tín dụng từ Đạo luật Giảm Lạm phát 2022, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các ngành công nghiệp đang phát triển. Việc xóa bỏ các ưu đãi thuế có thể khiến nhu cầu điện mặt trời trên mái nhà giảm tới 85% vào năm 2030, theo ước tính của Morgan Stanley.
Đảng Cộng hòa có một lịch sử quanh co với các chính sách năng lượng và công nghiệp. Trước đây, họ từng phản đối mạnh mẽ chi tiêu liên bang cho các công ty, nhưng giờ lại sử dụng chiến thuật bắt buộc và các ưu đãi thuế để buộc doanh nghiệp đầu tư trong nước. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực hạt nhân, hydro xanh, amoniac, bơm nhiệt điện và công nghệ thu giữ carbon đều đang lo ngại bị cắt giảm hỗ trợ.
Vụ mua lại trị giá 15 tỷ USD của U.S. Steel bởi Nippon Steel là một ví dụ về chính sách can thiệp mâu thuẫn. Sau khi phản đối vì lý do an ninh quốc gia, Trump lại đổi ý và cho phép thương vụ, nhưng đi kèm với điều kiện "cổ phần vàng" để chính phủ có quyền phủ quyết nhiều quyết định của công ty.
Ngoài ra, đề xuất cho phép tổng thống áp thêm thuế 20% đối với tài sản của các công ty nước ngoài tại Mỹ đang khiến nhà đầu tư lo ngại. Với hơn 2.3 nghìn tỷ USD đầu tư trực tiếp nước ngoài, chủ yếu trong sản xuất, tác động có thể rất nghiêm trọng.
Thực tế cho thấy sản xuất Mỹ đã thu hẹp trong ba tháng liên tiếp tính đến tháng 5, với các nhà máy đối mặt với sự chậm trễ trong chuỗi cung ứng và khiếu nại chủ yếu xoay quanh các mức thuế. Trong khi đó, Trump tiếp tục quảng bá các khoản đầu tư từ các tập đoàn lớn và quốc gia khác như một thành tựu, dù nhiều trong số đó vẫn thiếu chi tiết tài chính rõ ràng.
Dù các khoản đầu tư được công bố có thể ấn tượng, nhưng chúng không đủ bù đắp tổn thất do chính sách thương mại thiếu ổn định và mức thuế cao. Theo mô hình ngân sách phi đảng phái, chính sách thương mại hiện tại của Trump có thể khiến GDP Mỹ giảm 2.4% vào năm 2044.
Việc xóa bỏ các sáng kiến công nghiệp trọng điểm của Biden, nhất là trong các lĩnh vực then chốt như năng lượng tái tạo, chip và xe điện, có thể gây thiệt hại lâu dài. Đồng thời, cắt giảm tài trợ cho nghiên cứu khoa học cũng làm suy yếu năng lực cạnh tranh của Mỹ. Đối với một tổng thống tuyên bố đặt việc làm trong nhà máy lên hàng đầu, chính sách hiện tại dường như đang tự tạo rào cản cho mục tiêu đó.
