Don Jong Un
Địt xong chạy
Trạm sạc mới khai trương dành cho các mẫu xe điện VinFast đặt tại bãi đỗ xe Minh Khai, đường Cầu Diễn, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. (Hình minh họa: VnExpress)
Ra quân rầm rộ để dọn dẹp vỉa hè, chỉnh trang đô thị, thay vì trả lại không gian công cộng cho người đi bộ, nhà cầm quyền CSVN lại để cho VinFast và V-Green đặt hàng loạt trụ sạc xe điện.
Hàng rong biến mất, chợ cóc bị xóa sổ, chiến dịch “vì lợi ích người dân” thực chất là “dọn đường” phục vụ cho những dự án của VinFast.
Tháng Hai, 2025, tại các quận như Gò Vấp, Bình Thạnh, Thủ Đức của TP.HCM cũ tăng cường triển khai các đợt tuần tra và xử lý mạnh tay tình trạng lấn chiếm vỉa hè theo chỉ thị của nhà chức trách. Đây không phải là vấn đề mới, bởi theo ghi nhận trong năm 2024, các cơ quan chức năng tại địa phương này đã ban hành hơn 583 quyết định xử phạt, với số tiền phạt khoảng 1.1 tỷ VNĐ.
Trước đó, TP.HCM cho phép thu phí sử dụng tạm thời vỉa hè trên các tuyến đã được phường cấp phép, quy hoạch “phố ẩm thực” hoặc tuyến phố hàng rong có kiểm soát. Còn tại Hà Nội, từ Tháng Bảy và đầu Tháng Tám vừa qua, chiến dịch dọn vỉa hè được đẩy mạnh với sự quyết liệt phạt người bán hàng rong, và đến cuối năm 2025 sẽ dẹp toàn bộ chợ tạm, chợ cóc.
Mới đây, nhiều phường, xã tại TP.HCM lại đồng loạt ra quân tháo dỡ các công trình lấn chiếm vỉa hè. Sau hơn một năm triển khai thu phí tạm thời sử dụng lòng đường, vỉa hè, thành phố hiện tạm ngưng mô hình này. Việc tạm ngưng là do Chính Phủ CSVN ban hành các nghị định cấm lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh, và nếu buôn bán trái phép có thể bị phạt đến 15 triệu VNĐ đối với cá nhân, hoặc 30 triệu VNĐ đối với doanh nghiệp.
Tại Đà Nẵng, cũng trong gần hai tháng qua, lực lượng quy tắc đô thị và lực lượng công an tại các phường trung tâm cũng “ra quân” xử lý quyết liệt các hành vi dùng vỉa hè để kinh doanh buôn bán.
Ngay sau khi các tuyến phố tại Hà Nội và TP.HCM được dọn dẹp sạch sẽ, từ Tháng Năm cho đến hiện tại, nhiều trụ sạc siêu nhanh DC 120kW của VinFast và V-Green (VinFast là hãng sản xuất xe điện của tập đoàn Vingroup; V-Green là công ty con (thành viên) của VinFast/Vingroup chuyên về hạ tầng xe điện, nhiệm vụ chính là lắp đặt trạm được tiến hành lắp đặt trên vỉa hè) được lắp đặt. Đây là loại trụ sạc điện do V–Green triển khai nhằm tạo sự tiện lợi cho các chủ xe, tài xế xe điện của chính hãng có thể sạc trong lúc đậu xe bên lề đường. Nhà chức trách một số địa phương công khai cho rằng, các trạm sạc này là một phần của chiến lược phát triển cơ sở hạ tầng EV tại đô thị.
Thay vì “chỉnh trang đô thị,” tạo không gian cho người đi bộ, nhiều vỉa hè biến thành trạm sạc của VinFast, chẳng khác nào, chiến dịch “dọn dẹp lòng lề đường” nhằm phục vụ cho chiến lược chuyển đổi xe xăng sang xe điện theo kế hoạch của Chính Phủ CSVN.
Hiện nay, VinFast đang thực hiện kế hoạch bao phủ hạ tầng trạm sạc toàn quốc, đáp ứng mục tiêu đến năm 2030, ít nhất 50% xe mới bán ra là xe điện. Còn V-Green tuyên bố, hiện đang đầu tư hàng ngàn trụ sạc tại các vị trí thuận tiện, dễ tiếp cận ở các đô thị.
Chính Phủ CSVN đặt dự án xe điện và VinFast vào nhóm dự án trọng điểm quốc gia, là “mũi nhọn công nghệ xanh” nên đưa ra nhiều chính sách, chủ trương dành cho doanh nghiệp này như: ưu tiên không gian công cộng, ưu đãi đất đai, vốn, chính sách đô thị… bao gồm cả việc huy động lực lượng đi giải tỏa, giành lại mặt bằng. Làm như thế là lấy đi miếng cơm, manh áo của hàng triệu tiểu thương, người bán hàng rong, người lao động phi chính thức. Khi bị giải tỏa, người dân hầu như không được hỗ trợ tài chính đủ sống, không được cấp trở lại không gian kinh doanh phù hợp và không bảo đảm thu nhập ngang bằng công việc cũ. Chẳng lẽ vì lợi ích giữa nhà nước và doanh nghiệp, người dân phải hy sinh?
Những người bị giải tỏa chỉ biết mình bị mất đi cách mưu sinh là do lấn chiếm vỉa hè, làm mất mỹ quan đô thị, chứ hoàn toàn không biết rằng, đằng sau đó là kế hoạch nhà cầm quyền CSVN biến vỉa hè thành nơi đặt trạm sạc của VinFast, phục vụ cho lợi ích và bị biến thành tài sản riêng cho doanh nghiệp. Đến khi mọi người phát hiện dù có phản ứng cũng đã quá muộn. Và không gian công cộng của người dân vẫn bị thu hẹp và chiếm dụng, thay vì trước là người dân dùng, còn bây giờ là doanh nghiệp “chiếm.”
Thống kê của Bộ Lao Động vào năm 2023, khoảng 56% lao động Việt Nam làm việc phi chính thức, phần lớn trong thương mại nhỏ lẻ đường phố. Ở góc độ pháp lý, Việt Nam chưa có luật bảo vệ quyền sử dụng không gian công cộng để mưu sinh nên người bán hàng rong hoàn toàn ở thế yếu.
Mất sinh kế sẽ dẫn đến gia tăng thất nghiệp, cuộc sống của một bộ phận người dân bị đẩy vào vòng luẩn quẩn đói nghèo, khổ cực. Đây là một trong những nguyên nhân làm gia tăng bất mãn xã hội, mâu thuẫn quyền lợi giữa người dân với doanh nghiệp có sự hậu thuẫn của nhà cầm quyền. Không có kênh đối thoại hài hòa, nhà cầm quyền CSVN mặc nhiên đứng về phía doanh nghiệp, đối đầu với sự phản kháng của người dân.
Chỉnh trang đô thị vì lợi ích cộng đồng, nay rõ là chiêu bài hợp pháp hóa cho các dự án của doanh nghiệp lớn như VinFast và V-Green.
