Mới đọc xong và mới thấy thread này. Hữu duyên paste vào đây :
Thời Gian Vô Lượng Và Cái Nhìn Giải Thoát
(Biên soạn từ “Deep Time” – Ṭhānissaro Bhikkhu, 22/03/2022)
1. Cái nhìn bị lãng quên
Thật đáng tiếc khi nhiều vị giảng sư Dhamma hiện đại bỏ quên góc nhìn về
thời gian vô lượng. Nếu không có cái nhìn ấy, rất khó để buông bỏ những ý nghĩ và quan niệm về đúng – sai, về bi kịch và bất công. Chúng ta sẽ mãi loay hoay trong những câu chuyện của riêng mình, nghĩ rằng chúng quá lớn lao để có thể buông xuống.
Một bài thơ cổ Thái kể về
hai vị thiên tử bị đọa làm người. Họ yêu nhau tha thiết, nhưng liên tục chia lìa qua ba lần sinh tử. Mỗi lần tưởng rằng bi kịch đã chấm dứt, họ lại thấy đó chỉ là
ảo ảnh của chư thiên. Cuối cùng, khi cả hai cùng chết, họ trở lại cõi trời và bật cười vì tất cả chỉ là một giấc mộng.
Câu chuyện ấy gợi mở một cái nhìn vượt ngoài bi thương: những gì ta cho là mất mát chỉ là
một cảnh trong vở kịch dài vô tận.
2. Hai thế giới của niềm tin
Nếu nhìn qua lăng kính phương Tây – như
Romeo và Juliet – nơi người ta tin rằng
chỉ có một đời, thì mọi chia ly đều là bi kịch. Nhưng trong giáo lý của Đức Phật, niềm tin vào
vô số kiếp tái sinh khiến toàn bộ câu chuyện đổi chiều: những gì từng là “bi thảm” giờ chỉ còn là “tạm thời”.
Bởi trong vô lượng kiếp, mỗi đau khổ hay bất công đều chỉ như
một gợn sóng nhỏ trong biển luân hồi.
Đức Phật dạy rằng không chỉ có một vũ trụ, mà đã có
vô số vũ trụ sinh rồi diệt. Có những bậc có thể nhớ được
bốn mươi đại kiếp, nhưng ngay cả thế vẫn chỉ là
ký ức ngắn ngủi so với trí tuệ vô biên của Ngài. Cái gọi là “khởi đầu” của luân hồi — theo Ngài — thậm chí
không thể hình dung được.
3. Khi quán chiếu qua vô lượng kiếp
Chúng ta đã sinh ra, hưởng thụ, khổ đau, chết rồi tái sinh
không biết bao lần. Khi thật sự quán chiếu điều đó, đời không còn là bi kịch nữa — mà là
một vòng xoay lặp vô nghĩa.
Phản ứng đúng đắn không phải là tuyệt vọng, mà là
nhàm chán (samvega) và
ly tham: nhận ra rằng ta
không muốn tiếp tục mãi. Bởi mọi chu kỳ chỉ lên rồi xuống, rồi lại trở về chỗ cũ.
Nếu chỉ nhìn trong một đời, bi kịch và bất công sẽ phóng đại đến vô hạn. Nhưng khi nhìn qua vô lượng kiếp, chúng trở nên
nhỏ bé vô cùng.
“Điều quan trọng không phải là chỉnh sửa câu chuyện của thế gian, mà là tìm lối thoát khỏi vòng luân hồi.”
4. Lối thoát của người tỉnh thức
Khi những suy nghĩ về đúng sai, đau khổ hay bất công trở nên quá mạnh mẽ, hãy dùng
viễn cảnh thời gian vô lượng như một
chất làm tan chấp.
Hãy tự hỏi:
“Ta có muốn quay lại đây nữa không?”
Chúng ta đã nhiều lần học Dhamma rồi quên, rồi lại học rồi quên. Có vô số vũ trụ không hề có Phật xuất hiện — nghĩ đến đó mới thấy điều gì thật sự đáng sợ.
Cái nhìn của Đức Phật không bi quan, mà là
tỉnh thức và từ bi.
Ngài chỉ ra rằng:
“Đây không phải là thế giới để an trú.
Đây là thế giới để đi qua trên đường đi ra.”
Chỉ khi hướng tâm về
sự xuất ly, ta mới dùng đúng cách thời gian và năng lượng của tâm — thay vì tiếp tục cuốn mình trong cuộc chơi nhân quả vô tận.