PC06
Bò lái xe
Trong sử Trung Hoa, không ai tiêu biểu hơn Trụ Vương, vị vua cuối cùng của nhà Thương đại diện cho hình ảnh một kẻ tự lừa trời, dối dân, cuối cùng mất cả cơ nghiệp mấy trăm năm.
Trụ Vương thông minh nhưng kiêu ngạo. Mỗi khi thiên tai, mất mùa, ông không sửa mình, không nghe can gián. Trái lại, ông ra lệnh che giấu sự thật, ép quan lại báo “điềm lành”, bắt dân dựng cờ hoa, đánh trống rộn ràng để giả vờ quốc gia đang thịnh trị.
Dân đói khát, tài sản cạn kiệt, nhưng Trụ Vương vẫn xây Lộc Đài - Tửu Trì, triều đình ngày đêm tiệc tùng như thể trời đang ưu ái nhà Thương. Ông khoe rằng “thượng thiên đã ban phúc”, dù trời liên tiếp giáng thiên tai: hạn hán, lũ lụt, sâu bệnh.
Các bậc hiền thần khuyên can:
“Bệ hạ dối trời, dân oán sẽ nổi loạn.” Nhưng Trụ Vương gạt bỏ: “Ta có mệnh trời, lo gì dân!”
Khi tai ương dồn dập, Trụ Vương sợ hãi, lập đàn tế trời giữa triều, mượn lễ nghi để lấy lại lòng dân. Nhưng trời không nhận lễ giả, dân không tin vua dối trá.
Cuối cùng, thiên hạ nổi dậy. Chu Vũ Vương kéo quân đánh vào Triều Ca. Trụ Vương thua trận, chạy lên Lộc Đài tự thiêu. Nhà Thương diệt vong.
Từ đó, sử sách ghi lại bài học:
"Dối trời thì trời phạt, lừa dân thì dân bỏ. Đức mất thì lễ lớn cũng vô ích."
Nguyen Anh Tuan
