Don Jong Un
Địt xong chạy
Một công ty bao bì vô danh bỗng chốc tăng giá cổ phiếu tới 3,000% chỉ vì chuyển hướng sang mua token crypto gắn với công nghệ quét võng mạc – câu chuyện tưởng chừng nhỏ lẻ này đang phản chiếu tâm lý hưng phấn thái quá trên thị trường tài chính toàn cầu. Khi Fed còn chưa bắt đầu hạ lãi suất, sự bùng nổ kỳ quặc của crypto có thể là lời cảnh báo rằng đằng sau vẻ ngoài kiên cường của thị trường, những rủi ro âm ỉ đang chực chờ.
Cách đây một tuần, Eightco Holdings chỉ là một công ty nhỏ chuyên về bao bì carton và quản lý tồn kho thương mại điện tử. Thế nhưng vào thứ Hai, công ty thông báo kế hoạch từ bỏ lĩnh vực bao bì để tập trung vay tiền mua các token crypto liên quan đến công nghệ quét võng mạc được Sam Altman của OpenAI ủng hộ.
Những câu hỏi như “tại sao?”, “các token này dùng để làm gì?” và “ai lại muốn quét võng mạc cho các ông lớn Thung lũng Silicon?” dường như chỉ dành cho kẻ “ngoại đạo”. Thị trường không chờ đợi câu trả lời — cổ phiếu Eightco đã tăng vọt hơn 5,000% trước khi hạ nhiệt còn mức “khiêm tốn” 3,000% trong ngày, sau khi công ty gọi đây là một sáng kiến “lần đầu tiên có mặt trên thế giới”.
Có thể đây đúng là lần đầu tiên cho loại token võng mạc này, nhưng hàng trăm dự án tương tự đang mọc lên khắp thế giới, khi các công ty niêm yết trên những thị trường được quản lý bỏ qua các hoạt động kinh doanh tẻ nhạt để đặt cược tất cả vào những token được Nhà Trắng ưa chuộng nhưng vẫn chưa có ứng dụng thực tế phổ biến.
Tất cả đều chịu ảnh hưởng lớn từ cảm hứng do Michael Saylor mang lại — người tiên phong trong lĩnh vực này, người đã thành công biến công ty phần mềm đang gặp khó khăn của mình, MicroStrategy, sau đại dịch thành “quái vật” bitcoin trị giá 92 tỷ USD, nay có tên Strategy. Trong quá trình đó, ông đã tạo ra khối tài sản khổng lồ cho đội ngũ người hâm mộ trung thành (tuy nhiên vẫn bị từ chối đưa vào chỉ số S&P 500).
Những vụ đầu tư mạo hiểm như Eightco hay các token kỳ lạ thường chỉ hấp dẫn các nhà đầu tư cá nhân – những người hoặc đã hiểu rủi ro nhưng vẫn muốn thử vận may, hoặc là tín đồ tin tuyệt đối vào tiềm năng của crypto – hơn là các quỹ đầu tư chuyên nghiệp. Dù không phải rủi ro hệ thống và các nhà đầu tư lớn có thể coi đây như một màn trình diễn vui nhộn phản bác giả thuyết thị trường hiệu quả, sự bùng nổ thái quá ở góc thị trường crypto vẫn là lời cảnh báo. Nó cho thấy thị trường tài chính đang quá phấn khích, và đáng lo ngại hơn khi Fed còn chưa bắt đầu hạ lãi suất – yếu tố có thể khiến cơn hưng phấn ấy bùng phát mạnh hơn và tiềm ẩn rủi ro khó lường.
Không phải tất cả các nhà đầu tư, nhưng nhiều người, đều thừa nhận rằng thị trường đang hân hoan một cách bất an. “Nếu một năm trước bạn nói với tôi rằng thế giới sẽ như thế này, tôi đã nghĩ thị trường sẽ giảm 30, 40%,” Nicolai Tangen, người đứng đầu quỹ dầu mỏ quốc gia trị giá 2 nghìn tỷ USD của Na Uy, phát biểu tại Lễ hội Cuối tuần của FT đầu tháng này, và đó mới chỉ liên quan đến thách thức với toàn cầu hóa từ chính sách thương mại của Mỹ.
Thế nhưng, chúng ta đang có thuế quan thương mại mạnh tay, nỗ lực của Donald Trump nhằm giành quyền kiểm soát Fed, sự can thiệp chính trị vào dữ liệu kinh tế cốt lõi của Mỹ, và một tổng thống sẵn sàng chọn kẻ thắng người thua trong doanh nghiệp Mỹ. Trong khi đó, chứng khoán Mỹ đang ở hoặc gần mức cao kỷ lục, tăng 10% trong năm nay.
Thực tế, điều đó làm nước Mỹ trông có vẻ sáng sủa hơn đôi chút. So với các thị trường chứng khoán khác trên thế giới, đây lại là một trong những màn trình diễn tệ nhất của Mỹ kể từ năm 2009, và sự suy yếu của đồng bạc xanh có nghĩa là các nhà đầu tư bên ngoài Mỹ sẽ tốt hơn nếu ở lại thị trường trong nước.
Dù vậy, rõ ràng là tâm lý nhà đầu tư đang rất phấn khích. Khảo sát mới nhất của Absolute Strategy Research công bố đầu tháng này cho thấy các nhà quản lý quỹ đang có tâm lý tích cực rõ rệt. “Các nhà phân bổ tài sản toàn cầu lạc quan hơn so với ba tháng trước, và mức độ tin tưởng của họ đã tăng lên,” ASR cho biết. Sự lạc quan không chỉ cao hơn mức đáy hồi đầu năm — nó còn vượt cả mức trung vị của suốt thập kỷ qua.
Câu hỏi đặt ra lúc này là điều gì sẽ xảy ra khi sự kiên cường của thị trường chứng khoán, tình trạng đầu cơ thái quá trên thị trường crypto và việc Fed chuẩn bị cắt giảm lãi suất cùng hội tụ. Người lạc quan tin rằng lợi nhuận của các doanh nghiệp Mỹ đang ở trạng thái rất tốt, nhưng ASR lưu ý rằng việc Fed hạ lãi suất trong lúc lợi nhuận vẫn mạnh mẽ là điều cực hiếm, lần gần đây nhất diễn ra ngay trước khủng hoảng tài chính 2008.
Điều này cho thấy khó có thể vạch rõ ranh giới giữa sự vững vàng đáng khen và sự hưng phấn quá mức của thị trường. Bởi vậy, coi bong bóng crypto chỉ là một câu chuyện bên lề sẽ là thiếu thận trọng, khi nó có thể là tín hiệu cảnh báo cho những rủi ro tiềm ẩn lớn hơn.
