Hàng nghìn người Triều Tiên đang bị đưa sang Nga làm việc trong điều kiện khắc nghiệt như "nô lệ" để lấp đầy tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng do cuộc chiến của Nga ở Ukraine kéo dài - BBC cho biết.
Mátxcơva đã nhiều lần tìm đến Bình Nhưỡng để hỗ trợ chiến tranh, sử dụng tên lửa, đạn pháo và cả binh lính của Triều Tiên.
Giờ đây, khi nhiều nam giới Nga đã qua đời, đang chiến đấu ở chiến trường hoặc đã trốn ra nước ngoài - các quan chức tình báo Hàn Quốc nói với BBC rằng Nga ngày càng dựa vào lực lượng lao động đến từ Triều Tiên.
Ước tính có 50.000 lao động Triều Tiên sẽ được gửi sang làm việc ở Nga
Chúng tôi đã phỏng vấn 6 công nhân Triều Tiên chạy trốn khỏi Nga kể từ khi chiến tranh bắt đầu cùng với các quan chức chính phủ Hàn Quốc, các nhà nghiên cứu và những người tham gia giải cứu họ.
Họ mô tả cảnh lao động bị “tồi tệ khủng khiếp” và việc chính quyền Triều Tiên siết chặt kiểm soát để ngăn công nhân bỏ trốn.
Một công nhân tên Jin kể rằng khi vừa đặt chân tới vùng Viễn Đông của Nga, anh được một nhân viên an ninh Triều Tiên hộ tống thẳng từ sân bay tới công trường xây dựng, bị dặn là không được nói chuyện với ai hay nhìn quanh.
“Thế giới bên ngoài là kẻ thù của chúng ta” người này nói với anh. Jin bị đưa ngay vào công việc xây chung cư cao tầng hơn 18 tiếng mỗi ngày.
Cả 6 công nhân đều mô tả ngày làm việc khắc nghiệt: dậy lúc 6 giờ sáng và xây dựng tới 2 giờ sáng hôm sau, chỉ được nghỉ 2 ngày mỗi năm!
“Thức dậy là cảm giác kinh hoàng vì biết mình phải lặp lại đúng một ngày như hôm qua” Tae, một công nhân xây dựng trốn thoát năm ngoái nói. Tae nhớ lại buổi sáng tay anh cứng lại, không mở ra được vì kiệt sức từ hôm trước.
“Một số người bỏ vị trí để ngủ ban ngày hoặc ngủ gật khi đứng, nhưng giám sát viên sẽ tìm thấy và đánh họ. Thật sự như chúng tôi đang chết dần” một công nhân khác tên Chan nói.
Công nhân Triều Tiên làm việc ở một công trường tại Nga nhưng không hề có thiết bị bảo hộ lao động
Giáo sư Kang Dong-wan (Đại học Dong-A, Hàn Quốc) - người nhiều lần tới Nga phỏng vấn lao động Triều Tiên nói: “Điều kiện thật sự vô cùng tồi tệ. Ban đêm tắt hết đèn, họ phải làm việc trong bóng tối, thiết bị an toàn thì hầu như không có”.
Những người bỏ trốn kể rằng công nhân bị giữ luôn trong khu công trường ngày lẫn đêm, bị giám sát bởi đặc vụ an ninh Triều Tiên. Họ ngủ trong các container chật chội, bẩn thỉu, đầy côn trùng hoặc trên sàn các tòa nhà chưa hoàn thiện, chỉ căng bạt che cửa chống rét.
Một công nhân tên Nam kể rằng có lần anh ngã từ độ cao 4 mét, mặt bị thương nặng, mất khả năng làm việc nhưng quản lý vẫn không cho rời công trường đi bệnh viện.
Những lẵng hoa được gửi tới nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un bởi các công ty xây dựng của Nga
Trước đây, hàng chục nghìn lao động Triều Tiên làm việc ở Nga mang về hàng triệu bảng Anh mỗi năm cho nhà lãnh đạo Kim Jong Un và chính quyền luôn thiếu tiền. Năm 2019, Liên Hợp Quốc cấm các quốc gia sử dụng lao động Triều Tiên để cắt nguồn tài chính và ngăn chương trình hạt nhân của Bình Nhưỡng khiến hầu hết công nhân phải về nước.
Tuy nhiên vào năm ngoái hơn 10.000 lao động đã được gửi sang Nga - theo một quan chức tình báo Hàn Quốc giấu tên. Họ cho biết năm nay số lượng sẽ còn tăng, tổng cộng có thể vượt 50.000 người.
Lao động Triều Tiên giờ “có mặt khắp nước Nga” quan chức này nói. Phần lớn làm ở các công trình lớn, số khác được đưa tới nhà máy may và trung tâm CNTT - điều này đã vi phạm lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc.
Số liệu của chính phủ Nga cho thấy hơn 13.000 người Triều Tiên nhập cảnh năm 2024, gấp 12 lần năm trước. Gần 8.000 người dùng thị thực du học - một cách Nga lách lệnh cấm của LHQ.
Tháng 6, quan chức Nga Sergei Shoigu lần đầu thừa nhận sẽ đưa 5.000 người Triều Tiên tái thiết vùng Kursk - khu vực từng bị Ukraine chiếm hồi năm ngoái nhưng sau đó Nga giành lại.
Phía Hàn Quốc cho rằng “rất có khả năng” một số lao động sẽ sớm được đưa tới các vùng Ukraine bị Nga chiếm đóng để xây dựng lại.
“Hiện Nga thiếu hụt lao động nghiêm trọng, và lao động Triều Tiên là giải pháp hoàn hảo: rẻ, chăm chỉ và ít gây rắc rối” giáo sư Andrei Lankov (ĐH Kookmin, Hàn Quốc) nhận định.
Những công việc xây dựng ở nước ngoài vốn rất được khao khát tại Triều Tiên vì hứa hẹn trả lương cao hơn trong nước. Chỉ những người đàn ông đáng tin nhất, qua sàng lọc nghiêm ngặt mới được chọn và họ phải bỏ lại gia đình.
Tuy nhiên, phần lớn thu nhập được gửi thẳng về nhà nước Triều Tiên dưới dạng “phí trung thành”. Phần còn lại – thường chỉ 100-200 USD/tháng - được ghi sổ và chỉ trả khi họ về nước, một cách để ngăn trốn chạy.
Khi nhận ra sự thật khắc nghiệt và mức lương ít ỏi, nhiều người suy sụp. Tae nói anh “xấu hổ” khi biết những lao động khác đến từ vùng Trung Á nhận lương gấp 5 lần nhưng chỉ làm bằng 1/3 khối lượng công việc của họ. “Tôi cảm giác như ở trại lao động – một nhà tù không song sắt".
Jin vẫn uất ức khi nhớ lời chế giễu của những công nhân nước ngoài đó: “Các anh không phải con người, chỉ là cỗ máy biết nói”. Quản lý từng dọa anh có thể sẽ không được trả tiền khi về nước vì “nhà nước cần dùng khoản tiền ấy” khiến anh quyết định liều mạng bỏ trốn.
Tae cũng chọn đào tẩu sau khi xem video YouTube về mức lương ở Hàn Quốc. Một đêm, anh giấu chăn dưới giường để giả như vẫn đang ngủ, lặng lẽ rời công trường, đi taxi hàng nghìn km tới gặp luật sư giúp anh sang Seoul.
Một số ít người lao động đã trốn thoát khỏi Nga và đến được Seoul
Một số công nhân khác trốn thoát nhờ mua điện thoại cũ bị cấm, tích cóp tiền từ khoản phụ cấp thuốc lá và rượu.
Để ngăn trốn thoát, chính quyền Triều Tiên siết chặt tự do của công nhân.
Theo GS Kang, trong năm qua, chế độ buộc họ tham gia nhiều buổi huấn luyện tư tưởng và tự phê bình hơn, buộc cam kết trung thành với Kim Jong Un và ghi lại các “khuyết điểm”.
Cơ hội rời công trường vốn hiếm hoi cũng bị cắt giảm. “Trước đây họ được ra ngoài nhóm mỗi tháng một lần, nhưng gần đây gần như không còn” GS Kang nói.
Nhà hoạt động Kim Seung-chul ở Seoul cho biết từ 2023, công nhân phải ra ngoài theo nhóm 5 người và bị giám sát chặt hơn (trước đó được phép đi cặp đôi).
Số người trốn thoát giảm mạnh: từ khoảng 20 người/năm (năm 2022) xuống còn 10 người.
Giáo sư Lankov nhận định các biện pháp siết chặt là để chuẩn bị cho làn sóng lao động mới. “Họ sẽ là di sản lâu dài của tình hữu nghị thời chiến giữa Kim và Putin” ông nói, cho rằng dòng lao động này sẽ tiếp tục ngay cả khi chiến tranh kết thúc và binh lính, vũ khí không còn được điều đi nữa.
Tổng hợp từ:
