Các nguyên nhân khoa học có thể giải thích:
Ngập úng nghiêm trọng: Khi đất bị ngập nước lâu, lượng oxy trong đất giảm mạnh. Giun hô hấp qua da, nên chúng buộc phải bò lên để tránh ngạt. Nếu ngập diện rộng, giun sẽ bò lên hàng loạt.
Độ ẩm quá cao sau mưa lớn: Đất quá ẩm khiến giun dễ di chuyển ra ngoài. Đường nhựa, bê tông giữ ẩm lâu, nên giun tập trung bò lên đó.
Rung động mạnh từ mưa hoặc môi trường: Giun nhạy cảm với rung động. Mưa lớn, sấm chớp, hoặc thậm chí địa chấn nhẹ có thể khiến chúng nhầm tưởng có kẻ săn mồi dưới đất, nên bò lên để “thoát hiểm”.
Ô nhiễm hoặc biến đổi môi trường đất: Nếu đất bị ô nhiễm hoặc thay đổi thành phần (ví dụ do hóa chất, phân bón, nước thải), giun sẽ rời bỏ nơi sống.
Sinh sản hoặc di cư: Một số nghiên cứu cho thấy giun có thể bò lên mặt đất hàng loạt để tìm nơi mới hoặc trong mùa sinh sản, nhưng trường hợp này ít gặp hơn so với nguyên nhân ngập úng.
Liên hệ với thời tiết:
Thường xảy ra sau mưa lớn hoặc bão: Đây là dấu hiệu đất đang quá ẩm, thiếu oxy.
Không phải điềm báo thiên tai: Dù dân gian hay gắn với “động đất, bão lũ”, khoa học chưa chứng minh mối liên hệ trực tiếp. Chủ yếu là phản ứng sinh tồn.
Có thể coi là “chỉ báo tự nhiên”: Nếu thấy giun bò lên hàng loạt, khả năng cao là môi trường đất đang gặp biến động mạnh (ngập úng, ô nhiễm, hoặc thay đổi khí hậu cục bộ).
Nếu giun bò lên quá nhiều và chết khô trên mặt đường, đó là dấu hiệu
đất đang mất cân bằng nghiêm trọng. Về lâu dài, mất giun sẽ ảnh hưởng đến độ phì nhiêu và khả năng tái tạo của đất. Khi thấy giun bò lên “cả đàn”, bạn có thể đoán rằng đất đang ngập úng hoặc môi trường dưới lòng đất đang “khó thở”. Nó giống như một
lời cảnh báo tự nhiên rằng thời tiết hoặc môi trường đang biến động mạnh.