Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Gen Z đang chật vật giữa áp lực kinh tế, nhưng thay vì vùng vẫy, không ít người lại chọn nằm lì trên giường. Đó là sự buông xuôi hay một cách “sống sót” khôn ngoan?
Vào năm 1944, một phụ nữ có tên Anne Schreiber đã nghỉ hưu. Cả đời bà làm việc với mức lương không bao giờ quá 4.000 USD/năm, chưa từng được thăng chức hay sở hữu một công ty triệu USD. Vậy mà khi qua đời ở tuổi 101, bà đã để lại một khối tài sản khổng lồ: 22 triệu USD. Bí quyết của bà không phải là làm việc cật lực, mà là sự kiên trì và một chiến lược đơn giản đến bất ngờ: đầu tư dài hạn và không làm gì cả.
Câu chuyện của Anne có lẽ là một ví dụ hiếm hoi về sức mạnh của việc "tỉnh táo" trong một thế giới đầy biến động. Và nó vô tình lại trùng khớp với một xu hướng kỳ lạ đang định hình lối sống của thế hệ trẻ hôm nay, đó là “bed rotting” (nằm lì trên giường).
Ban đầu, “nằm lì trên giường” chỉ là một cụm từ trên TikTok, mô tả hành động nằm trên giường hàng giờ liền, không ngủ, chỉ để "tắt não" và lướt mạng xã hội. Tuy nhiên, đằng sau trào lưu tưởng chừng vô hại này là một câu chuyện phức tạp về tài chính cá nhân của gen Z - thế hệ đang phải đối mặt với nỗi lo tiền bạc đến mức mất ngủ và mất niềm tin vào tương lai.
Gần 70% gen Z lo lắng tiền bạc đến mức không thể ngủ yên. Thay vì đối mặt với nó, họ lại chọn cách nằm lì, trốn tránh thực tại.
Nhưng nếu nhìn từ một góc độ khác, liệu nằm lì có phải là biểu hiện của sự buông xuôi, hay đó lại là một phản ứng tự vệ thông minh, một chiến lược "ẩn mình" trong bối cảnh kinh tế đầy bất ổn? Và quan trọng hơn, liệu Gen Z có thể biến "nằm lì trên giường" từ một thói quen tiêu cực thành một hành động có giá trị tài chính?
Đằng sau chiếc chăn là nỗi sợ hãi tài chính vô hình
Không phải ngẫu nhiên mà "nằm lì trên giường" lại trở thành một trào lưu phổ biến trong thế hệ gen Z. Áp lực tài chính đối với họ là có thật và ngày càng tăng.Áp lực kinh tế và gánh nặng nợ nần
Gen Z là thế hệ phải lớn lên trong bối cảnh lạm phát cao, thị trường lao động cạnh tranh khốc liệt và gánh nặng nợ nần chồng chất. Một khảo sát của hãng nệm Amerisleep cho thấy, gần một nửa người Mỹ không ngủ nổi vì áp lực tài chính, nhưng gen Z là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Chia sẻ với Forbes, tiến sĩ Jade Wu, chuyên gia tâm lý giấc ngủ được chứng nhận, cho biết: “Việc dành quá nhiều thời gian tỉnh táo trên giường sẽ khiến não bộ liên kết giường ngủ với sự tỉnh táo thay vì giấc ngủ, làm khó khăn hơn khi thư giãn vào ban đêm, điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu suất công việc và năng suất lao động”.
Những người trẻ vừa ra trường đã phải đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp cao hơn các thế hệ khác. Thậm chí những cử nhân mới ra trường có bằng cấp cũng không tránh khỏi con số này. Nợ sinh viên là một gánh nặng khổng lồ. Khoảng 50% sinh viên tốt nghiệp cử nhân khóa 2022-2023 phải gánh khoản nợ trung bình 29.300 USD. Trong khi đó, các nỗ lực xóa nợ của chính phủ lại bị hạn chế, khiến nhiều người mất đi hy vọng.
Áp lực này còn cộng hưởng với sự bùng nổ của các dịch vụ mua trước trả sau (Buy Now Pay Later - BNPL), khiến việc chi tiêu trở nên quá dễ dàng. Theo Credit Karma, 77% người dùng gen Z cho biết BNPL khiến họ chi tiêu vượt quá khả năng. Điều này dẫn đến tỷ lệ vỡ nợ thẻ tín dụng của gen Z tăng nhanh hơn bất kỳ thế hệ nào khác.
Khi mọi thứ trở nên quá tải, tâm lý "mệt mỏi kinh tế" xuất hiện. Họ bắt đầu đặt câu hỏi: "Tiết kiệm để làm gì?" và "Làm việc cật lực có ích gì khi lạm phát nuốt chửng mọi thứ?". Tư duy “YOLO” (You Only Live Once) - sống hết mình cho hiện tại - dần chiếm ưu thế.
Trong bối cảnh đó, chiếc giường không chỉ là nơi để ngủ. Nó biến thành một không gian an toàn, một căn hầm trú ẩn để thoát khỏi "nồi áp suất" của cuộc đời. "Nằm lì trên giường" trở thành một hành động phản kháng thầm lặng. Đó là nơi họ có thể tạm thời ngắt kết nối với những kỳ vọng của xã hội, những lo toan về tiền bạc, và tìm kiếm sự thoải mái rẻ tiền qua màn hình điện thoại.
Gần 1/2 gen Z được hỏi thừa nhận họ nằm lì thường xuyên hoặc thỉnh thoảng, dành gần 500 giờ mỗi năm, tương đương 3 tuần, chỉ để nằm lì.
“Doomscrolling” và vòng xoáy dopamine độc hại
Thay vì lập kế hoạch tài chính, gen Z tìm đến một loại "thuốc giảm đau" tinh thần tức thì, đó là doomscrolling - lướt mạng xã hội không ngừng nghỉ. Nằm trên giường, cuộn qua hàng trăm video ngắn, họ vô tình rơi vào một vòng xoáy dopamine độc hại. Cảm giác thoải mái ban đầu nhanh chóng bị thay thế bằng sự lo lắng chồng chất.
Thói quen này không chỉ lãng phí thời gian mà còn gây ra tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và tài chính. Hàng giờ nằm trên giường, lướt YouTube, TikTok, không làm gì cả, không hề tạo ra giá trị gia tăng nào cho bản thân. Nó chỉ là một cách trốn tránh, một lối thoát tạm thời khỏi thực tại.
Và điều đáng nói, 61% gen Z cảm thấy tội lỗi sau khi nằm lì quá lâu, cho thấy đây không phải là một giải pháp bền vững.
,webp/025/088/154/v2/2560x1440.232.webp)
