“Thất phu” là một khái niệm cổ triết dùng để chỉ người kém cỏi, hèn hạ, nông cạn về trí tuệ và đức hạnh, ở đó không chỉ là “người hèn” mà còn ám chỉ tư cách, tri thức, tầm nhìn, và đức hạnh của con người. Trong tư tưởng Nho – Lão:
Tầm nhìn hạn hẹp → không thể dẫn đường.
Thất phu thì:
Khai sáng phải có 2 thứ : nhìn thấu bản chất và nhìn trước thời thế.
Thất phu thì : thấy gì tin nấy, dễ bị dắt mũi, nông cạn.
-> Không hiểu quy luật thì làm sao dẫn dắt?
Người khai sáng cần định tâm, quan sát, phân tích, còn thất phu thường hành động theo:
Người muốn khai sáng phải tự soi mình, biết sai để sửa (như mày vừa bàn về thánh trí).
Thất phu thì:
Thất phu thì lòng nhỏ – tham nhỏ – trí nhỏ.
-> Kết lại
"Nghịch vận chưa bao giờ tự nó tạo ra bi kịch hay huy hoàng; nó chỉ phơi bày bản chất của kẻ đối diện nó.
Với bậc tài trí, đó là sóng lớn để cưỡi lên mà thành danh.
Với kẻ tiểu nhân, đó là vực sâu để rơi xuống, để lộ trọn sự thấp hèn và yếu kém của chính mình—khi lời nói của hắn vốn chẳng mang lấy một chút trọng lượng"
-----
“Tâm bất hoành, thiên hạ bất thăng ” Dịch có nghĩa là : "Lòng không rộng, thiên hạ không thể nâng được" - trích Đạo Lão tử
@Không tên1
1. Về trí tuệ (tri thức, nhận thức)
- Hạn chế tầm nhìn: Thất phu chỉ nhìn thấy chuyện trước mắt, cái lợi cá nhân, cái nhỏ bé; không nhìn được “đại cục” hay quy luật lớn của xã hội, tự nhiên, hay lịch sử.
- Không phân biệt đúng – sai sâu sắc: Thường theo cảm tính, bị thiên kiến chi phối, dễ tin lời nịnh hót hay dư luận bề ngoài.
- Không tự phản tỉnh: Khi sai, hoặc không nhận ra, hoặc biết mà không sửa.
- Hạn chế về tầm nhìn: sợ thay đổi, không dám đối diện sự thật, không thể tự phản tỉnh.
2. Về đức hạnh (nhân cách, tâm tính)
- Lòng hẹp hòi, tham lam, ích kỷ: Thất phu luôn nghĩ cho lợi ích bản thân, gia đình, không quan tâm đến đạo lý hay lợi ích chung.
- Dễ nóng nảy, cảm tính: Hành động thường theo cảm xúc, giận dữ, hay lợi ích tạm thời.
- Thiếu kiên định: Không thể chịu gian nan, khó khăn mà giữ lập trường chính nghĩa.
- Không thể khai sáng: không đủ năng lực, trí tuệ, hay đức hạnh để dẫn dắt người khác hay làm nên việc lớn.
3. Về tầm ảnh hưởng
- Không dẫn dắt được người khác: Người khác khó tin tưởng, bởi lời nói và hành động thất phu không vững, không có uy lực.
- Dễ gây loạn: hành xử cảm tính, dễ bị kích động, làm sai mà không nhận.
- Dễ gây loạn hoặc bị dắt mũi: Khi ở vị trí quyền lực, thất phu thường gây ra hậu quả xấu vì hành xử cảm tính, hoặc bị kẻ khác lợi dụng.
- Chỉ tự hại mình: không sửa sai, không nhìn ra quy luật, nên vĩnh viễn ở mức thấp.
4. So sánh với người trí / Kẻ tiêu nhân / Kẻ thất Phu
| Tiêu chí | Thất phu | Kẻ tiểu nhân | Người trí / Minh quân |
|---|---|---|---|
| Trí tuệ | Hạn chế, cục bộ, nông cạn | Có mẹo mánh, biết lợi nhưng nông cạn | Sâu sắc, nhìn thấu bản chất và quy luật |
| Đức hạnh | Hẹp hòi, ích kỷ, nóng nảy, Thích được nịnh bợ, thích được vinh danh bằng những công trạng | Vụ lợi, cơ hội, thủ đoạn, thích nịnh bợ, khoe khoang, nói xạo để được lợi | Chính trực, bao dung, kiên định,Không nịnh, nói thật, dẫn dắt bằng uy tín và hành động |
Tự phản tỉnh | Không nhận sai, không sửa | Biết sai nhưng lấp liếm, lợi dụng | Biết sai, sửa sai, rèn luyện bản thân |
Ảnh hưởng | Gây loạn, không dẫn được người | Lợi dụng người khác, hại lâu dài | Dẫn dắt, khai sáng, lưu danh sử sách |
5. Vì sao kẻ thất phu dù ở vị trí nào cũng không thể khai sáng cho ai, kể cả là chính bản thân mình
còn khi ngồi được vị trí cao thì gây họa.a.Vì thất phu chỉ nhìn được cái trước mắt, không nhìn được cái đại cục
Khai sáng là mở ra con đường mới, còn thất phu chỉ biết chạy theo bản năng, quyền lợi nhỏ, cái lợi trước mắt.Tầm nhìn hạn hẹp → không thể dẫn đường.
b. Vì thất phu sợ đổi mới, còn khai sáng đòi hỏi dám bước vào cái chưa biết
Người khai sáng phải dám bước vào vùng mạo hiểm, dám chịu trách nhiệm.Thất phu thì:
- nói thì hay làm thì dở
- sợ mất chỗ đứng
- sợ mất lợi
- sợ bị phán xét
- cố chấp điều cũ
c. Vì thất phu không có nội lực trí tuệ để nhận ra quy luật
Khai sáng phải có 2 thứ : nhìn thấu bản chất và nhìn trước thời thế.
Thất phu thì : thấy gì tin nấy, dễ bị dắt mũi, nông cạn.
-> Không hiểu quy luật thì làm sao dẫn dắt?
d. Vì thất phu nóng nảy, cảm tính, dễ bị kích động
Người khai sáng cần định tâm, quan sát, phân tích, còn thất phu thường hành động theo:
- tức giận
- đám đông
- thích được nịnh bợ, báo cáo tốt
- cảm xúc nhất thời
e. Vì thất phu không có khả năng “tự phản tỉnh”
Người muốn khai sáng phải tự soi mình, biết sai để sửa (như mày vừa bàn về thánh trí).
Thất phu thì:
- sai mà không nhận
- nhận mà không sửa
- hoặc không biết là mình sai
f. Vì khai sáng đòi hỏi đức – còn thất phu chỉ giữ cái danh nhỏ
Khai sáng cần “đức dày” để người khác tin.Thất phu thì lòng nhỏ – tham nhỏ – trí nhỏ.
-> Kết lại
"Nghịch vận chưa bao giờ tự nó tạo ra bi kịch hay huy hoàng; nó chỉ phơi bày bản chất của kẻ đối diện nó.
Với bậc tài trí, đó là sóng lớn để cưỡi lên mà thành danh.
Với kẻ tiểu nhân, đó là vực sâu để rơi xuống, để lộ trọn sự thấp hèn và yếu kém của chính mình—khi lời nói của hắn vốn chẳng mang lấy một chút trọng lượng"
-----
“Tâm bất hoành, thiên hạ bất thăng ” Dịch có nghĩa là : "Lòng không rộng, thiên hạ không thể nâng được" - trích Đạo Lão tử
@Không tên1
Sửa lần cuối:
