Công trình Tân cổ điển tại VN bị biến tướng ở những góc độ nào?
Trước tiên, hãy xem những ngôi biệt thự cổ mang phong cách tân cổ điển còn sót lại từ thời Pháp thuộc trên địa bàn HN ngày nay.
Dễ nhận thấy các công trình của chính người Pháp xây dựng cả trăm năm trước có ngôn ngữ thiết kế khác hẳn, vẫn giữ đc nét hài hòa, trang nhã nhưng ko khoa trương, rối rắm, cầu kỳ như bây giờ...
1.Biến tướng về định nghĩa công trình.
Các công trình tại VN hiện nay thường đc gọi là biệt thự tân cổ điển hoặc lâu đài tân cổ điển.
Tuy nhiên, ngay từ cái định nghĩa đã sai tùm lum.
Thế nào là biệt thự?
Tiêu chuẩn để đc gọi là biệt thự khi
-Bốn mặt nhà đều lưu không và ko có mặt nào tiếp giáp tường với nhà hàng xóm
-Bốn mặt khu đất đều có tường rào và có sân vườn bên trong
-Diện tích xây dựng chiếm ko quá 25% tổng diện tích khu đất, diện tích XD càng nhỏ thì biệt thự càng đẹp. Chẳng hạn có miếng đất 500m2 thì diện tích XD không đc quá 125m2 (25%). Nếu vẫn xây dựng 125m2 mà khu đất rộng tận 1000m2 thì càng đẹp.
Một ngôi biệt thự đẹp thì ngoài căn biệt thự ra còn phải xét thêm ngoại thất , tức là sân vườn nữa... Nhưng ở VN chỉ nhăm nhăm xây cái nhà thật to mà đa số ko biết làm cảnh quan. Tiêu chuẩn biệt thự về đến VN còn bị rút đi từ xây 25% nó cho xây đến 50% diện tích khu đất và đẻ ra rất nhiều cái định nghĩa mới cho sang mõm như biệt thự song lập, tứ lập... Mà loại này có 1 mặt giáp nhà hàng xóm rồi nên đúng ra ko đc coi là biệt thự, gọi nhà lô thì được. Kể cả các ngôi nhà đc cho là biệt thự đơn lập hiện nay cũng ko đủ tiêu chuẩn để gọi là biệt thự vì diện tích xây dựng có thể chiếm đến 50% diện tích đất.
-Nếu ai hay xem nhà mẫu trên các tạp chí kiến trúc của nước ngoài thì sẽ thấy. Một ngôi nhà rất đẹp và quy mô lớn, ở VN người ta gọi là biệt thự ngay, nhưng nếu ngôi nhà đó ko đạt đúng tỷ lệ xây dựng (dưới 25% tổng diện tích khu đất) thì nước ngoài họ chỉ dùng từ "House" thay cho từ "Villa". Nhưng ở VN thì dùng rất bừa bãi...
-Đây là 1 bảng định nghĩa về các loại biệt thự của 1 cty bất động sản. Nó còn có cả biệt thự liền kề mới vl chứ... đéo hiểu từ bao giờ cái nhà ống được nâng cấp lên thành biệt thự? Thằng bán nhà thì quảng cáo láo, thằng mua nhà thì hoang tưởng, cứ nghe đến biệt thự là thấy sang mõm. Thế là úp bô, lùa gà nhau từ ngày này qua năm khác.
Còn đây là 1 ví dụ điển hình kiểu đánh tráo khái niệm và úp bô nhau của dân Đông Lào. Rõ ràng cái nhà này là cái nhà ống mà chúng nó cũng tôn lên tầm biệt thự đc. Tao cũng chịu cmnl.
Thế nào là lâu đài?
Về định nghĩa lâu đài nó phức tạp hơn biệt thự nhiều.
+Lâu đài hay còn gọi là pháo đài, loại hình kiến trúc đc xây dựng từ thời trung cổ ở châu Âu dành cho các lãnh chúa và giới quý tộc, đặc điểm vừa là nơi ở vừa là nơi phòng thủ.
+Đặc điểm là xây to, rộng, kiên cố, 4 mặt đc xây tường cao, ngoài tường có thể đào hào hoặc đào kênh để ngăn kẻ thù, cũng có thể xây dựng trên 1 ngọn đồi rất cao. Cổng ra vào khi hạ xuống như 1 chiếc cầu. Thường thì chỉ có 1 lối vào duy nhất.
+Có Xây 1 đài quan sát rất cao để quan sát kẻ thù từ xa.
+Thiết kế rất nhiều cửa sổ 4 xung quanh để cung thủ có thể đứng bắn khi có kẻ thù tấn công. Các cửa sổ cũng khá nhỏ, chỉ đủ để thò cây cung ra ngoài.
+Cơ bản lâu đài là công trình cực kỳ biệt lập, hầu hết đc xây ở 1 khu vực riêng biệt, xung quang ko có cư dân.
+Vật liệu xây dựng thường bằng đá, nhất là khu vực tường bao, vì vậy độ bền rất cao.
-Với tất cả những đặc điểm trên thì những ngôi nhà to lớn bề thế mà người ta xây hiện nay đều ko phải lâu đài kể cả các ngôi nhà ở châu Âu... Vì bây h có phải thời chiến tranh đâu mà phòng thủ?
Hình dung ntn mới gọi là lâu đài...
-Nếu định nghĩa rõ ràng như vậy thì các công trình mà trọc phú Đông Lào xây dựng hiện nay ko có cái nào có đủ tiêu chuẩn của lâu đài, vì đây là công trình mang tính thời đại. Ngày nay, người ta xây nhà để ở, để hưởng thụ chứ ko phải để phòng thủ, chống lại kẻ thù. Cũng ko ai xây nhà xong đi đào hào, đào kênh xung quanh làm gì? Lâu đài là 1 công trình đc hình tượng hóa rất nhiều trong văn học, điện ảnh, gắn liền với giới quý tộc. Có lẽ vì lý do này, dân Đông Lào hay thích dùng từ lâu đài để khoe mẽ với thiên hạ, ta đây là tầng lớp quý tộc, thượng lưu.
-Nếu gọi là biệt thự, thì nhiều công trình cũng ko đủ tiêu chuẩn để gọi là biệt thự. Nhà xây to thật đấy, nhưng cái nhà 200m2 xây trên mảnh đất 300m2, chỉ có tí sân trước để oto, thì làm gì đủ tuổi gọi là biệt thự. Giống như cái nhà này chẳng hạn...
2.Biến tướng về ngôn ngữ thiết kế.
-Khi nhìn vào những biệt thự tân cổ điển của nước ngoài tao liệt kê trên kia, dễ nhận thấy công trình của họ rất trang nhã thanh thoát, ko cầu kỳ. Còn nhà tân cổ điển của đại gia Đông Lào thì lòe loẹt, rườm rà, rối mắt. Vì lạm dụng quá nhiều chi tiết trang trí, phào chỉ tùm lum, hoa văn thì lộ cộ, gắp nhặt ở nhiều phong cách khác. Kiểu phức tạp hóa này có chút giống với phong cách Rococo hoặc Baroque với 3 đặc chưng là: Sự phóng đại cảm xúc - sự phô trương mãnh liệt - Và thoát khỏi thực tế.
-Ở châu Âu sau thời Phục Hưng rất chuộng 2 phong cách này và áp dụng vào các công trình như các nhà thờ công giáo, các cung điện hoàng gia... với đặc trưng là các phù điêu vô cùng cầu kỳ, to bản ngay mặt tiền. Bên trong nhà thì cũng đc trang trí rất bắt mắt với tranh tường và các vị trí đc dát vàng.
-Chính phong cách Tân cổ điển (Neoclassical) ra đời là để chống lại sự cầu kỳ, lộng lẫy, phóng đại và chói lóa đó của Rococo hay Baroque. Nhưng ko hiểu sao về VN nó còn lòe loẹt hơn... Dưới đây là 1 ví dụ điển hình.
-Đầu tiên là tao chúa ghét cái cổng sắt sơn giả đồng ntn, nhìn nặng nề, lại còn rối lắm, lòe loẹt.
Đéo hiểu sao rất nhiều nhà thích cái kiểu này.
-Thứ 2 là cái nhà, mặt ngoài đắp 1 đống phào chỉ, phù điêu, nhìn rất đau mắt mà chẳng thấy nghệ thuật gì cả.
-Thứ 3, đi sâu hơn thì cái nhà này và những nhà khác kiểu này ở VN ko có tỷ lệ phù hợp, nhìn cứ to ngang mà ko thanh thoát, ko vừa mắt như công trình bên châu Âu. Chưa kể nhiều nhà cũng ko tuân thủ tính đối xứng tuyệt đối của Tân cổ điển.
-Nhà này nghe nói là của 1 đại gia nghìn tỷ ở Hòa Bình, thằng con ra trường đc bố mua cho hẳn Maybach. Giàu thì giàu thật, nhưng nhìn cái nhà chán con mei nó luôn...
3.Biến tướng về nội thất
-Đến phần này mới kệch cỡm. Nội thất và ngoại thất nó cũng giống cái áo và cái quần. Phải đồng bộ nhau thì mới toát lên vẻ đẹp tổng thể. Chẳng hạn anh mặc cái áo vest thì phải đi kèm quần tây. Chứ chẳng ai trên mặc vest, dưới mặc quần đùi cả... Như thế là lố bịch.
-Nhà của đông Lào, bên ngoài Tân cổ điển (nửa mùa) bên trong bày bàn ghế Đồng Kỵ, sập gụ, tủ chè. Đông tây y kết hợp thầy cúng, thập cẩm như nồi cám lợn. Ví dụ như căn nhà này của 1 đại gia ở Khoái Châu - Hưng Yên.
Rồi đến căn này nữa, ko rõ ở đâu nhưng còn phèn hơn căn phía trên
https://www.you tube.com/watch?v=sn6MBzEVm4A&list=LL&index=10
-Nội thất của Tân cổ điển rất nhẹ nhàng, trang nhã, tông màu cũng đều là những màu trung tính như màu kem, màu be... và phải cùng tông màu với ngoại thất, chứ phải thích màu gì chơi màu đó, lại càng ko đc lòe loẹt... Vật liệu cũng rất cao cấp, đa phần là gỗ, đá, da nhập khẩu...
-Ví dụ như thế này.
4.Biến tướng về cảnh quan
Cảnh quan về biệt thự tân cổ điển tại nước ngoài sẽ ntn.
-Dễ nhận thấy ngoài vẻ đẹp về thiết kế nội , ngoại thất thì các công trình ở nước ngoài còn rất chú trọng đến cảnh quan. Nhìn ảnh trên chúng ta đều thấy, những ngôi biệt thự đc xây dựng trong những khu đất rất rộng rãi, với thảm cỏ, cây xanh, bể bơi, đường đi rất đẹp và hài hòa. Cảnh quan đóng 1 vai trò cực kỳ quan trọng với ko gian sống...
-Ở Đông Lào thì chưa hiểu và chưa chú trọng đến cảnh quan mà chỉ nhăm nhăm xây nhà thật to, còn sân vườn bé tẹo, thậm chí là ko có sân vườn. Có ông đất rộng nhưng nhà tân cổ điển kiểu Pháp mà sân vườn lại chơi cây cảnh kiểu Nhật với làm hồ cá Koi. Như thế hơi bị lệch tông và chơi chưa tới...
Một vài cảnh quan biệt thự của các trọc phú
Đại gia Hà Nam
Đại gia Ninh Bình
Đại gia Hưng Yên
Nhà tây nhưng chơi vườn Nhật
Nhận xét của người trong nghề.
-Tao có 1 ông thầy là KTS. Trần Quốc Bảo, chuyên nghiên cứu về các công trình Pháp thuộc & công trình cổ điển, dạy tao bộ môn lịch sử kiến trúc hồi năm thứ 4.
Trong 1 bài phỏng vấn, thầy có nhận xét như sau về các công trình đồ sộ theo phong cách Tây tại VN như sau:
Các tòa lâu đài này có sự sự kết hợp, pha trộn của rất nhiều phong cách phương Tây: có chút Tân cổ điển kiểu Pháp thuộc, lại có chút phong cách Phục Hưng hay Baroque, có chỗ lại na ná phong cách kiến trúc Art Nouveau đầu thế kỷ 20,.. trong khi nội thất lại kiểu của ta với bàn ghế gỗ, v.v...
KTS Trần Quốc Bảo đánh giá, không chỉ mỗi căn nhà ở Hưng Yên nói trên, mà có rất nhiều những "lâu đài" tráng lệ khác ở Hà Nội, Ninh Bình,… được xây bề thế, nguy nga mà không tuân theo bất kỳ một quy tắc tối thiểu nào trong kiến trúc.
Đây cũng là góc nhìn của nhiều người có chuyên môn kiến trúc đối với các tòa lâu đài đồ sộ, nguy nga của giới nhà giàu Việt Nam. Ngoài ra, một số kiến trúc sư cho rằng, việc xây dựng các tòa lâu đài hoàn toàn không "ăn nhập" gì với tổng thể bối cảnh, địa hình khu vực dân cư xung quanh cũng khiến cho công trình trở nên lạc lõng.
Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác thì lâu đài, biệt thự đó là nhà riêng của người chủ.
"Họ muốn xây thế nào là quyền của họ, họ vui và hạnh phúc khi ở trong nhà là được. Ý nghĩa của một ngôi nhà chẳng phải là hạnh phúc khi ở đó hay sao?" - Một ý kiến trên mạng xã hội nhận được nhiều sự đồng tình.
KTS Trần Quốc Bảo nói:
-Tất nhiên, nhà và đất của các ông, các ông muốn làm gì là quyền của các ông. Tuy nhiên, những người am hiểu về kiến trúc nhìn vào sẽ chỉ thấy đó là một sự 'nhạo báng' kiến trúc và sự thiếu hiểu biết của những người 'trưởng giả học làm sang.
-Có rất nhiều cách để vừa thể hiện được đẳng cấp lại không bị kệch cỡm, vì ta cần hiểu vẻ ngoài không chỉ là hoa văn trang trí mà còn bao gồm các giải pháp kiến trúc để công trình hiện đại phù hợp với thiên nhiên, với khí hậu, với con người Việt Nam. Đấy mới là tinh thần cốt lõi của một công trình kiến trúc.
Link bài viết.
"Nhà và đất của các ông, các ông muốn làm gì là quyền của các ông. Tuy nhiên, những người am hiểu về kiến trúc nhìn vào sẽ chỉ thấy đó là một sự 'nhạo báng' kiến trúc và sự thiếu hiểu biết của những người 'trưởng giả học làm sang" - Kiến trúc sư nói.
cafef.vn
Kết luận:
-Phù phiếm, nửa mùa, học đòi, khoe mẽ và kệch cỡm là những từ miêu tả chính xác nhất về cái gọi là biệt thự Tân cổ điển tại VN.
-Có tiền nhưng vẫn mang tư duy bần cố nông, trọng thói hình thức. Ko biết đến bao giờ mới khá nổi đây?
