Elon Musk từng khẳng định: : Gần như chắc chắc chúng ta đang sống trong thế giới giả lập.
Mày coi bộ phim đó chưa? Nếu chưa thì tao kể, đó là khi con người sống trong một thế giới được siêu máy tính dựng nên để lấy năng lượng duy trì sự tồn tại chính nó.
Mọi cảm giác , lý trí , niềm tin, trí nhớ của mày đều chỉ là ảo giác do một cỗ máy tạo ra, nghe có vẻ đáng sợ đúng không mày tin mọi thứ trên đời có ý nghĩa nhưng hóa ra chỉ là những dòng dữ liệu vô cảm.
Tao không ở đây để review phim hay thuyết âm mưu gì. Tao đang nói chuyện nghiêm túc về về cái giả thuyết Simulation Hypothesis do Nick Bostom ở Đại Học Oxford (đéo phải thằng ất ơ) đề xuất vào năm 2003.
Có thể mày chưa biết tên của Bostrom cái câu mà Elon Musk dựa trên cái giả thuyết trên do Bostrom đề xuất:
“If you assume any rate of improvement at all, games will eventually be indistinguishable from reality,” Musk said before concluding, “We’re most likely in a simulation.” NBC
Vậy cái giả thuyết đó đề cặp gì? Nó nói rằng chúng ta đang sống trong một mô phỏng do một nền văn minh siêu cấp nào đó dựng nên là rất cao, thậm chí còn cao hơn xác suất đây là thực tại thật.
Lý do nó không phải trò đùa là vì nó không thể bác bỏ bằng bất kỳ công cụ nào của khoa học hiện tại.
Mọi định luật vật lý, hạt hạ nguyên tử, tốc độ ánh sáng, entropy… đều có thể là “giới hạn CPU” của một hệ thống tính toán đang chạy mô phỏng. Giống như một trò chơi video được render giới hạn theo tầm nhìn của người chơi, vũ trụ này cũng chỉ hiện ra khi có kẻ quan sát, như thí nghiệm hai khe trong vật lý lượng tử từng khiến Einstein bối rối, và Bohr thì nhếch mép.
Elon Musk từng nói, nếu công nghệ mô phỏng tiếp tục phát triển, thì chỉ cần một nền văn minh đạt được khả năng tạo ra mô phỏng có ý thức, số lượng các thực tại mô phỏng sẽ vượt xa thực tại gốc.
Khi đó, xác suất mà chúng ta đang ở trong “gốc” gần như bằng 0. Không khác gì câu chuyện đứa con trong giấc mơ hỏi người cha: “Nếu con nằm mơ thấy mình đang tỉnh, thì làm sao con biết mình thật sự tỉnh?”
Vấn đề là, nếu đây là mô phỏng, thì ai là người chạy nó?
Mục đích gì?
Và đây là câu hỏi triệt hạ nhất , liệu có ý nghĩa gì không nếu mọi đau đớn, yêu thương, khốn cùng của con người chỉ là tập lệnh được nạp sẵn vào một chip?
Nếu mày nghĩ đây là vấn đề chỉ dành cho dân ngồi hút cỏ hoặc tụi triết học bay cao, thì mày nhầm to.
Những tay hacker não hàng đầu trong các viện AI, các tập đoàn lượng tử, và cả giới tình báo đã bắt đầu dùng chính giả thuyết này để kiểm soát phản ứng xã hội.
Bởi nếu người ta tin là tất cả chỉ là mô phỏng, họ sẽ mặc kệ đạo đức, mặc kệ nỗi đau của người khác, mặc kệ luôn cái chết—vì "chết" cũng chỉ là thoát khỏi một phiên bản của trò chơi.
Từ đó, có những nhóm bắt đầu xây dựng các tôn giáo công nghệ, AI god, thuyết cứu rỗi bằng tải ý thức lên đám mây, và chấp nhận xóa ký ức như một cách reset bản ngã.
Đó không phải là triết học.
Đó là chính trị. Là kiểm soát.
Là thao túng.
Là khởi đầu của những tập đoàn thần quyền không cần súng, không cần trại tập trung, mà chỉ cần gieo vào đầu mày ý nghĩ rằng:
"Không có gì là thật cả, nên cũng không cần chống lại."
Thấy vấn đề xuất hiện chưa? Chưa thì để tao trình bày tiếp
Bắt đầu với giả định nền tảng:
OK tới đây hiểu rồi đúng không. Từ đó, ông dựng ba tiền đề rẽ nhánh:
Một: gần như tất cả các nền văn minh có trình độ như ta hoặc cao hơn sẽ bị tuyệt chủng trước khi đạt đến khả năng chạy mô phỏng quy mô lớn.
Hai: nếu có nền văn minh đạt được năng lực đó, thì họ sẽ không có nhu cầu chạy mô phỏng tổ tiên, vì lý do đạo đức, chi phí, hay đơn giản là không quan tâm.
Ba: số lượng thực thể có ý thức sống trong mô phỏng sẽ nhiều hơn số lượng thực thể sống trong thực tại gốc—tức là phần lớn các "chúng ta" đều sống trong mô phỏng.
Giờ dùng logic xác suất: giả sử xác suất để mỗi nền văn minh chạy mô phỏng là 0.0001 thôi, nhưng nếu có hàng triệu nền văn minh, mỗi nền văn minh chạy hàng tỷ mô phỏng, thì tổng số "phiên bản" con người trong mô phỏng sẽ vượt trội hơn số người sống thật gốc.
Khi đó, xác suất để mày là một bản mô phỏng (con NPC) là gần 1, trừ khi mày có lý do chắc chắn để tin nhân loại không bao giờ đạt được hoặc không bao giờ làm điều đó.
Cái ác của lập luận này là: càng tin công nghệ sẽ phát triển, càng tin AI và máy tính sẽ mạnh hơn nữa, thì càng bị kéo sâu vào xác suất sống trong mô phỏng. Giống như kẻ tự bẻ gãy cầu thang dưới chân mình khi càng tiến lên.
Nếu mày không hiểu thì để tao giải thích ngắn gọn thế này, Nick Bostrom đang nói mày có khả năng chỉ là một con NPC đang giả vờ sống trong tựa game GTA VI.
Và ông không bắt mày tin. Ông chỉ hỏi: nếu mày không thể bác bỏ, mày sẽ sống như thế nào?
Nếu mày tin vì cái danh hiệu đó thì mày chả khác gì bọn người hầu khen cái áo mới trần truồng của vị hoàng đế.
Đây là cái gọi là Great Filter – bộ lọc lớn. Nó dựa trên quan sát rằng ta chưa thấy dấu hiệu gì của nền văn minh cấp cao ngoài Trái Đất. Không tín hiệu vô tuyến, không công trình Dyson Sphere, không ai gõ cửa hệ Mặt Trời.
Từ đó người ta suy ra: hoặc là nền văn minh hay bị tuyệt diệt trước khi kịp phát triển, hoặc là ta là đặc biệt, hoặc là ta bị cô lập bởi thứ gì đó.
Đây là một loại ngụy biện từ sự thiếu vắng bằng chứng.
Không thấy không có nghĩa là không có. Và bản thân việc "tuyệt chủng" vì lý do gì thì không ai chứng minh được.
Có thể là do chiến tranh, tài nguyên, AI nổi loạn, hoặc đơn giản là vì họ đạt đến ngưỡng "an toàn công nghệ" và tự ẩn mình. Giả định này yếu nhất vì nó nói về tương lai của tất cả các nền văn minh có thể tồn tại, mà hiện tại ta chỉ có một mẫu duy nhất: loài người.
Chắc chưa? Càng hiện đại, con người càng có xu hướng đào sâu vào quá khứ không chỉ để hiểu nguồn gốc, mà còn để kiểm soát mô hình xã hội tương lai.
Câu chuyện dựng mô phỏng tổ tiên không phải chỉ để chơi game. Nó còn phục vụ phân tích lịch sử, mô hình hành vi, hoặc đơn giản là sản xuất thực thể để khai thác – giống như AI tạo ra AI khác để tối ưu hoá hành vi.
Thậm chí có lý do tàn nhẫn hơn: mô phỏng để kiểm tra đạo đức, mô phỏng để làm nhà tù, mô phỏng để tạo thế giới mới khi thế giới gốc đã sụp đổ. Cái "không quan tâm" chỉ đúng với nền văn minh quá đạo đức hoặc quá buồn chán – mà theo logic của tiến hóa, mấy nền văn minh như vậy thường chết trước vì quá sạch sẽ.
Đây là trụ chống chính của Bostrom. Vậy giới hạn tài nguyên của mô phỏng ở đâu?
Đây là tử huyệt mà các nhà vật lý như Seth Lloyd và đám chuyên gia AI như Marcus Hutter đã tranh luận. Giả sử xây được một mô phỏng đủ phức tạp cỡ vũ trụ này thì nó cần năng lượng không tưởng. Một số lập luận đưa ra là cỡ máy tính lượng tử cấp sao Neutron.
Nhưng mày biết gì nữa không? Ngoài năng lượng để chạy vấn đề nằm ở chỗ:
có thể mô phỏng không cần render hết một lúc.
Nó giống như game "The Sims" – chỉ những gì mày tương tác mới được tính toán.
Trong vật lý gọi là "observer-based decoherence" – vật thể chỉ chuyển động, tương tác khi bị quan sát.
Có nghĩa là, nếu vũ trụ này chạy mô phỏng, thì nó có thể tối ưu hóa bằng cách chỉ hiện ra thứ mày thấy, không cần tải tất cả cùng lúc.
Và đây là thứ khiến vật lý lượng tử, đặc biệt là cơ học Copenhagen và thuyết đa thế giới, bỗng dưng khớp kỳ lạ với kiến trúc phần mềm.
Tuy nhiên, ngay cả như thế thì vẫn có giới hạn.
Và giới hạn đó kéo theo một điều quan trọng: ý thức không đơn giản như một dòng code.
Ý thức không chỉ là mô phỏng hành vi, mà là sự "cảm", "đau", "buồn", "tự vấn". Nếu không có bằng chứng rằng mô phỏng có thể sản sinh ra qualia – trạng thái chủ quan bên trong thì mọi lập luận xác suất chỉ là nói về việc tạo ra hình nhân bằng điện, chứ không chắc là nó biết mình đang sống.
Giả thuyết Bostrom mạnh ở logic tổng thể nhưng yếu ở các tiền đề chưa chứng được.
Ông ấy không chứng minh "ta đang trong mô phỏng", mà chứng minh "nếu không phải A, không phải B, thì gần như chắc là C".
Nhưng A và B lại có khả năng xảy ra rất lớn. Và C – cái kết luận đậm đặc nhất thì lại phụ thuộc vào một thứ cực kỳ mong manh: định nghĩa về ý thức và khả năng render thế giới.
Tức là, dù giả thuyết này làm run rẩy cả triết học lẫn khoa học, nó vẫn là một tiếng chuông cảnh tỉnh, không phải là bằng chứng tuyệt đối.
Mày không bắt buộc phải tin.
Nhưng mày cũng không thể giả vờ nó chưa từng được gióng lên.
Và đó mới là thứ làm nó đáng sợ. Không phải vì nó đúng, mà vì nó không cho mày trốn khỏi câu hỏi.
Mày coi bộ phim đó chưa? Nếu chưa thì tao kể, đó là khi con người sống trong một thế giới được siêu máy tính dựng nên để lấy năng lượng duy trì sự tồn tại chính nó.
Mọi cảm giác , lý trí , niềm tin, trí nhớ của mày đều chỉ là ảo giác do một cỗ máy tạo ra, nghe có vẻ đáng sợ đúng không mày tin mọi thứ trên đời có ý nghĩa nhưng hóa ra chỉ là những dòng dữ liệu vô cảm.
Tao không ở đây để review phim hay thuyết âm mưu gì. Tao đang nói chuyện nghiêm túc về về cái giả thuyết Simulation Hypothesis do Nick Bostom ở Đại Học Oxford (đéo phải thằng ất ơ) đề xuất vào năm 2003.
Có thể mày chưa biết tên của Bostrom cái câu mà Elon Musk dựa trên cái giả thuyết trên do Bostrom đề xuất:
“If you assume any rate of improvement at all, games will eventually be indistinguishable from reality,” Musk said before concluding, “We’re most likely in a simulation.” NBC
Vậy cái giả thuyết đó đề cặp gì? Nó nói rằng chúng ta đang sống trong một mô phỏng do một nền văn minh siêu cấp nào đó dựng nên là rất cao, thậm chí còn cao hơn xác suất đây là thực tại thật.
Lý do nó không phải trò đùa là vì nó không thể bác bỏ bằng bất kỳ công cụ nào của khoa học hiện tại.
Mọi định luật vật lý, hạt hạ nguyên tử, tốc độ ánh sáng, entropy… đều có thể là “giới hạn CPU” của một hệ thống tính toán đang chạy mô phỏng. Giống như một trò chơi video được render giới hạn theo tầm nhìn của người chơi, vũ trụ này cũng chỉ hiện ra khi có kẻ quan sát, như thí nghiệm hai khe trong vật lý lượng tử từng khiến Einstein bối rối, và Bohr thì nhếch mép.
Elon Musk từng nói, nếu công nghệ mô phỏng tiếp tục phát triển, thì chỉ cần một nền văn minh đạt được khả năng tạo ra mô phỏng có ý thức, số lượng các thực tại mô phỏng sẽ vượt xa thực tại gốc.
Khi đó, xác suất mà chúng ta đang ở trong “gốc” gần như bằng 0. Không khác gì câu chuyện đứa con trong giấc mơ hỏi người cha: “Nếu con nằm mơ thấy mình đang tỉnh, thì làm sao con biết mình thật sự tỉnh?”
Vấn đề là, nếu đây là mô phỏng, thì ai là người chạy nó?
Mục đích gì?
Và đây là câu hỏi triệt hạ nhất , liệu có ý nghĩa gì không nếu mọi đau đớn, yêu thương, khốn cùng của con người chỉ là tập lệnh được nạp sẵn vào một chip?
Nếu mày nghĩ đây là vấn đề chỉ dành cho dân ngồi hút cỏ hoặc tụi triết học bay cao, thì mày nhầm to.
Những tay hacker não hàng đầu trong các viện AI, các tập đoàn lượng tử, và cả giới tình báo đã bắt đầu dùng chính giả thuyết này để kiểm soát phản ứng xã hội.
Bởi nếu người ta tin là tất cả chỉ là mô phỏng, họ sẽ mặc kệ đạo đức, mặc kệ nỗi đau của người khác, mặc kệ luôn cái chết—vì "chết" cũng chỉ là thoát khỏi một phiên bản của trò chơi.
Từ đó, có những nhóm bắt đầu xây dựng các tôn giáo công nghệ, AI god, thuyết cứu rỗi bằng tải ý thức lên đám mây, và chấp nhận xóa ký ức như một cách reset bản ngã.
Đó không phải là triết học.
Đó là chính trị. Là kiểm soát.
Là thao túng.
Là khởi đầu của những tập đoàn thần quyền không cần súng, không cần trại tập trung, mà chỉ cần gieo vào đầu mày ý nghĩ rằng:
"Không có gì là thật cả, nên cũng không cần chống lại."
Thấy vấn đề xuất hiện chưa? Chưa thì để tao trình bày tiếp
Nick Bostrom nói gì?
Ông dùng logic toán học, xác xuất đặt ra ba giả định - chỉ một trong ba có thể đúng và nếu hai cấu đầu sai thì cái thứ ba đấm vô mặt mày như tấm gương vỡ: Chúng ta đang sống trong thế giới Ma Trận.Bắt đầu với giả định nền tảng:
Hay nói cách khác là muốn xem người ở thế kỷ 19 , 20 như mấy con NPC trong game the Simps hoặc chơi GTA V, The wicher 3 muốn tương tác nó như người thực.
OK tới đây hiểu rồi đúng không. Từ đó, ông dựng ba tiền đề rẽ nhánh:
Một: gần như tất cả các nền văn minh có trình độ như ta hoặc cao hơn sẽ bị tuyệt chủng trước khi đạt đến khả năng chạy mô phỏng quy mô lớn.
Hai: nếu có nền văn minh đạt được năng lực đó, thì họ sẽ không có nhu cầu chạy mô phỏng tổ tiên, vì lý do đạo đức, chi phí, hay đơn giản là không quan tâm.
Ba: số lượng thực thể có ý thức sống trong mô phỏng sẽ nhiều hơn số lượng thực thể sống trong thực tại gốc—tức là phần lớn các "chúng ta" đều sống trong mô phỏng.
Giờ dùng logic xác suất: giả sử xác suất để mỗi nền văn minh chạy mô phỏng là 0.0001 thôi, nhưng nếu có hàng triệu nền văn minh, mỗi nền văn minh chạy hàng tỷ mô phỏng, thì tổng số "phiên bản" con người trong mô phỏng sẽ vượt trội hơn số người sống thật gốc.
Khi đó, xác suất để mày là một bản mô phỏng (con NPC) là gần 1, trừ khi mày có lý do chắc chắn để tin nhân loại không bao giờ đạt được hoặc không bao giờ làm điều đó.
Không có công thức toán phức tạp. Chỉ là một cái cân logic.
Một bên là số người "gốc" (Nhân vật chính) rất ít. Một bên là vô số người mô phỏng (NPC). Mày không thể biết mình là ai trong đó. Nhưng nếu không có bằng chứng mạnh để tin mày là thật, thì xác suất để mày đang ở trong mô phỏng là cực kỳ cao.Cái ác của lập luận này là: càng tin công nghệ sẽ phát triển, càng tin AI và máy tính sẽ mạnh hơn nữa, thì càng bị kéo sâu vào xác suất sống trong mô phỏng. Giống như kẻ tự bẻ gãy cầu thang dưới chân mình khi càng tiến lên.
Nếu mày không hiểu thì để tao giải thích ngắn gọn thế này, Nick Bostrom đang nói mày có khả năng chỉ là một con NPC đang giả vờ sống trong tựa game GTA VI.
Và ông không bắt mày tin. Ông chỉ hỏi: nếu mày không thể bác bỏ, mày sẽ sống như thế nào?
Nhưng tao đéo ở đây để lặp lại lời tụi nó nói để mày hoang mang. Tao soi, gỡ cho mày tỉnh.
Các vấn đề với ba giả định
Phần lớn người đọc giả thuyết của Bostrom không làm, là dám lật ngược ba nhánh ấy để hỏi: ai nói là vậy? Sao không dám thắc nghi ngờ liệu một thằng ở Oxford nói đúng không?Nếu mày tin vì cái danh hiệu đó thì mày chả khác gì bọn người hầu khen cái áo mới trần truồng của vị hoàng đế.
Với giả định một:
“Tất cả các nền văn minh đều tuyệt chủng trước khi đạt khả năng mô phỏng tổ tiên”Đây là cái gọi là Great Filter – bộ lọc lớn. Nó dựa trên quan sát rằng ta chưa thấy dấu hiệu gì của nền văn minh cấp cao ngoài Trái Đất. Không tín hiệu vô tuyến, không công trình Dyson Sphere, không ai gõ cửa hệ Mặt Trời.
Từ đó người ta suy ra: hoặc là nền văn minh hay bị tuyệt diệt trước khi kịp phát triển, hoặc là ta là đặc biệt, hoặc là ta bị cô lập bởi thứ gì đó.
Đây là một loại ngụy biện từ sự thiếu vắng bằng chứng.
Không thấy không có nghĩa là không có. Và bản thân việc "tuyệt chủng" vì lý do gì thì không ai chứng minh được.
Có thể là do chiến tranh, tài nguyên, AI nổi loạn, hoặc đơn giản là vì họ đạt đến ngưỡng "an toàn công nghệ" và tự ẩn mình. Giả định này yếu nhất vì nó nói về tương lai của tất cả các nền văn minh có thể tồn tại, mà hiện tại ta chỉ có một mẫu duy nhất: loài người.
Giả định hai:
“Nếu có nền văn minh đạt đến năng lực đó, họ không chạy mô phỏng vì đạo đức, chi phí, hoặc không hứng thú.Chắc chưa? Càng hiện đại, con người càng có xu hướng đào sâu vào quá khứ không chỉ để hiểu nguồn gốc, mà còn để kiểm soát mô hình xã hội tương lai.
Câu chuyện dựng mô phỏng tổ tiên không phải chỉ để chơi game. Nó còn phục vụ phân tích lịch sử, mô hình hành vi, hoặc đơn giản là sản xuất thực thể để khai thác – giống như AI tạo ra AI khác để tối ưu hoá hành vi.
Thậm chí có lý do tàn nhẫn hơn: mô phỏng để kiểm tra đạo đức, mô phỏng để làm nhà tù, mô phỏng để tạo thế giới mới khi thế giới gốc đã sụp đổ. Cái "không quan tâm" chỉ đúng với nền văn minh quá đạo đức hoặc quá buồn chán – mà theo logic của tiến hóa, mấy nền văn minh như vậy thường chết trước vì quá sạch sẽ.
Giả định ba:
“Số lượng thực thể có ý thức trong mô phỏng sẽ vượt số lượng sống thật.”Đây là trụ chống chính của Bostrom. Vậy giới hạn tài nguyên của mô phỏng ở đâu?
Đây là tử huyệt mà các nhà vật lý như Seth Lloyd và đám chuyên gia AI như Marcus Hutter đã tranh luận. Giả sử xây được một mô phỏng đủ phức tạp cỡ vũ trụ này thì nó cần năng lượng không tưởng. Một số lập luận đưa ra là cỡ máy tính lượng tử cấp sao Neutron.
Nhưng mày biết gì nữa không? Ngoài năng lượng để chạy vấn đề nằm ở chỗ:
có thể mô phỏng không cần render hết một lúc.
Nó giống như game "The Sims" – chỉ những gì mày tương tác mới được tính toán.
Trong vật lý gọi là "observer-based decoherence" – vật thể chỉ chuyển động, tương tác khi bị quan sát.
Có nghĩa là, nếu vũ trụ này chạy mô phỏng, thì nó có thể tối ưu hóa bằng cách chỉ hiện ra thứ mày thấy, không cần tải tất cả cùng lúc.
Và đây là thứ khiến vật lý lượng tử, đặc biệt là cơ học Copenhagen và thuyết đa thế giới, bỗng dưng khớp kỳ lạ với kiến trúc phần mềm.
Tuy nhiên, ngay cả như thế thì vẫn có giới hạn.
Và giới hạn đó kéo theo một điều quan trọng: ý thức không đơn giản như một dòng code.
Ý thức không chỉ là mô phỏng hành vi, mà là sự "cảm", "đau", "buồn", "tự vấn". Nếu không có bằng chứng rằng mô phỏng có thể sản sinh ra qualia – trạng thái chủ quan bên trong thì mọi lập luận xác suất chỉ là nói về việc tạo ra hình nhân bằng điện, chứ không chắc là nó biết mình đang sống.
Giả thuyết Bostrom mạnh ở logic tổng thể nhưng yếu ở các tiền đề chưa chứng được.
Ông ấy không chứng minh "ta đang trong mô phỏng", mà chứng minh "nếu không phải A, không phải B, thì gần như chắc là C".
Nhưng A và B lại có khả năng xảy ra rất lớn. Và C – cái kết luận đậm đặc nhất thì lại phụ thuộc vào một thứ cực kỳ mong manh: định nghĩa về ý thức và khả năng render thế giới.
Tức là, dù giả thuyết này làm run rẩy cả triết học lẫn khoa học, nó vẫn là một tiếng chuông cảnh tỉnh, không phải là bằng chứng tuyệt đối.
Mày không bắt buộc phải tin.
Nhưng mày cũng không thể giả vờ nó chưa từng được gióng lên.
Và đó mới là thứ làm nó đáng sợ. Không phải vì nó đúng, mà vì nó không cho mày trốn khỏi câu hỏi.
.png "Sex :vozvn (19):"){kind=icon}
.png "Sex :vozvn (13):"){kind=icon}
.png "Sex :vozvn (21):"){kind=icon}
