Don Jong Un
Xamer mới lớn
Những nạn nhân Việt Nam cầu cứu, gửi hình ảnh về nước (HDN)
Ngày 11 Tháng Sáu 2025 vừa qua, Công an Việt Nam đã khởi tố và bắt tạm giam ông Nguyễn Bá Hoan, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, hiện là Thứ trưởng Bộ Nội vụ. Cùng bị khởi tố là ông Tống Hải Nam – Cục trưởng; ông Nguyễn Gia Liêm – nguyên Phó Cục trưởng; ông Phạm Viết Hương – Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước. Những người này, đều tìm thấy có liên can đến nạn buôn người từ Việt Nam mà các tổ chức thế giới tố cáo.
Chúng ta không thể không hỏi: Thế còn nạn nhân? Thế còn những người đi lao động xuất khẩu, bị ăn tiền, bóc lột, hành hạ, sau đó bị chính Bộ Lao động bỏ mặc, có khi còn bị hăm dọa bỏ tù?
Tôi phỏng vấn chị H Thái Ayun, là một trong những nạn nhân bị bóc lột trong chương trình xuất khẩu lao động và mắc kẹt tại Ả Rập Xê Út năm 2021, trong thời gian ông Nguyễn Bá Hoan tại chức.
Câu chuyện chị H Thái Ayun
Trước đây chúng tôi đã có vài bài viết về chị H Thái Ayun (người Êđê, sinh năm 1983).
Năm 2018, chị theo chương trình lao động xuất khẩu sang Ả Rập Xê Út, giúp việc nhà. Cũng như bao phụ nữ khác lao động xứ người, chị bị hành hạ thể xác, bị đối xử như nô lệ, vừa phải lau dọn cho gia đình bà chủ, vừa phải nai lưng làm thêm cho họ hàng bà ấy, nhưng mỗi tuần chỉ được ba bữa cơm. Muốn đổi chủ nhưng công ty môi giới không cho.
Năm 2020, chị không muốn làm việc ở đó nữa nhưng không thể về vì mùa dịch, phải vào trung tâm bảo trợ ở Dammam, rồi chuyển vào trung tâm SAKAN ở Riyadh, cùng nhiều phụ nữ người Việt khác.
Mắc kẹt ở Riyadh, cầu cứu phía Việt Nam không được, chị H Thái Ayun cùng nhiều nữ lao động làm video cầu cứu, gây được sự chú ý của quốc tế nhưng từ đó cũng bị chính sứ quán Việt Nam đe dọa sách nhiễu vì cung cấp thông tin. Cuối cùng phải sang Thái Lan lánh nạn ngày 26/12/2021, và tái định cư sang Hoa Kỳ ngày 8/11/2024.
Việc khởi tố ông Nguyễn Bá Hoan cho thấy điều gì?
Theo tờ Lao Động đưa tin, ông Nguyễn Bá Hoan “đã chỉ đạo Cục Quản lý lao động ngoài nước (Cục QLLĐNN) ban hành quy định và yêu cầu các doanh nghiệp phải có “Giấy phép con” (ngoài quy định pháp luật) khi thực hiện các hợp đồng xuất khẩu lao động, tạo rào cản, gây khó khăn cho doanh nghiệp; Buộc doanh nghiệp phải đến gặp, chi tiền “bôi trơn” cho lãnh đạo Bộ LĐTBXH và Cục QLLĐNN.
“Nguồn tiền chi “bôi trơn” do các doanh nghiệp lạm dụng việc được cấp phép, giao nhiệm vụ tổ chức người đi xuất khẩu lao động, áp đặt, buộc người lao động phải nộp phí dịch vụ vượt nhiều lần định mức chi phí, chiếm đoạt tiền của người lao động.”
Điều đó chứng minh điều chúng tôi đã nói nhiều lần: một số quan chức Việt Nam lợi dụng ăn tiền từ các chương trình xuất khẩu lao động. Câu hỏi đặt ra là: vậy chuyện gì sẽ xảy ra với các nạn nhân? Những người bị chiếm đoạt tiền, bị bóc lột, bị tổn thương, có được đền bù không? Ngoài cáo buộc nhận hối lộ, ông Nguyễn Bá Hoan nói riêng và Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội và Cục Quản lý lao động ngoài nước nói chung có bị điều tra và xử lý về các vi phạm khác liên quan tới chương trình xuất khẩu lao động không?
Bao giờ có công lý cho nạn nhân?
Về việc ông Nguyễn Bá Hoan bị khởi tố, chị H Thái Ayun nói “Họ chỉ dẹp cái tai tiếng cho chính phủ thôi, chứ người lao động họ không có sự giúp đỡ nào hết.”
Một trường hợp điển hình là chị Huỳnh Thị Gấm (sinh năm 1978). Trong hai năm 2019-2021 ở Ả Rập Xê Út, chị bị đối xử như nô lệ, bị bóc lột sức lao động, bị bạo hành thể xác, bị tấn công tình dục, bị đẩy từ chủ này sang chủ khác, bị chính công ty môi giới quỵt tiền.
Ở xứ người, chị cầu cứu sứ quán Việt Nam thì bị đẩy về chính bọn buôn người đang núp bóng môi giới lao động xuất khẩu. Hồi hương, chị tới nay đã gửi 48 đơn kêu cứu và tố giác tội phạm (công ty HAVIMEC) nhưng chẳng được giải quyết.
Công lý nào cho chị Huỳnh Thị Gấm?
Chị H Thái Ayun cũng nhắc tới trường hợp chị C (sinh năm 1981), trước đây cùng ở trung tâm SAKAN. Ở Ả Rập Xê Út, chị C bị cưỡng hiếp và đánh đập tới mù mắt.
Như tôi đã viết trong bài đăng năm 2023, chị H Thái nói “Đó là nạn nhân công an tới nhiều nhất, thậm chí có cả công an Hà Nội. Nhưng họ không hỗ trợ gì hết. Mỗi lần tới thăm, họ chỉ cho vài gói kẹo, dầu ăn, đường, bột ngọt, thế thôi.”
Sau một thời gian, chị C cắt liên lạc với chị H Thái. “Chị ấy báo là chị ấy không theo đuổi vụ tố giác tội phạm, vì công an hay đến nhà và chị này ngại với hàng xóm. Mình mới về nước mà công an tới sách nhiễu hoài, đến nhà hoài, làm như mình là tội phạm. Đó là lý do chị này từ chối liên lạc với bên mình.”
Chúng tôi không biết tình hình chị C hiện nay ra sao.
Một nạn nhân khác là chị N (sinh năm 1979). Trong hai năm ở Ả Rập Xê Út, chị bị ép làm việc liên tục không ngừng nghỉ, chỉ được ăn đồ thừa của chủ nhà, không có thì nhịn đói. Tới khi hết hợp đồng và ra khỏi nhà thì bị chủ tước luôn hành lý, nhưng sau đó phải trả số tiền lên tới 28 triệu đồng (khoảng 1,000 USD) để lên “chuyến bay giải cứu” về Việt Nam năm 2021.
Chị H Thái cho biết, cho tới nay khiếu nại của chị N vẫn không được giải quyết.
Về bức tranh toàn cảnh các nữ lao động cùng bị kẹt ở SAKAN, chị H Thái nói “Tất cả các chị em chúng tôi không nhận được hỗ trợ nào từ nhà nước Việt Nam. Họ chỉ nhận được từ tổ chức quốc tế là IOM thôi.”
Nếu chị nhớ không lầm, con số là 26 người. Trong số đó, 19 người tự bỏ tiền túi để về trên “chuyến bay giải cứu”.
Chính quyền Việt Nam đã điều tra các vụ “chuyến bay giải cứu” từ năm 2022 và đã bắt giữ một số người, nhưng các trường hợp nạn nhân chúng tôi biết, chẳng hạn như chị N, hoàn toàn không được đền bù số tiền hồi hương cắt cổ đó.
Nhìn cách họ đối xử với nạn nhân, chúng ta không thể không nghĩ việc bắt giữ, khởi tố ông Nguyễn Bá Hoan và những người khác chỉ là một cách tô vẽ cho nhà nước Việt Nam trước phiên rà soát ngày 7-8 tháng 7, 2025 về Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR). Còn nạn nhân, họ mặc kệ.
