Don Jong Un
Địt xong chạy
(Hình minh họa: The New York Public Library/Unsplash)
Cơ thể con người, một kỳ quan của kỹ thuật sinh học, cũng hoạt động như một bảo tàng sống, lưu giữ những di tích từ quá khứ tiến hóa.
Những cấu trúc còn sót lại này, từng rất quan trọng cho sự sống còn, đang dần trở nên ít phổ biến khi bị mất đi chức năng ban đầu. Chọn lọc tự nhiên ưu tiên hiệu quả, và trong thời đại công nghệ, quần áo và khẩu phần ăn uống hiện đại, nhiều bộ phận không còn cần thiết nữa. Quá trình này cho thấy cơ thể liên tục thích nghi, loại bỏ những thứ cũ để nhường chỗ cho những cái mới. Vậy, bộ phận cơ thể nào sẽ không “đáng giá” nữa?
Răng khôn: Di tích của một khẩu phần ăn kiêng khắc nghiệt
Răng khôn, hay răng hàm thứ ba, có lẽ là ví dụ nổi tiếng nhất về một cấu trúc còn sót lại. Ở tổ tiên xa xưa của chúng ta, những người ăn nhiều rau củ cứng và thịt sống, những chiếc răng hàm thừa này rất cần thiết cho việc nghiền thức ăn.
Tuy nhiên, với sự ra đời của nấu nướng và sự chuyển dịch sang thực phẩm mềm, chế biến sẵn, chức năng của răng khôn giảm sút. Ngày nay, những chiếc răng này thường mọc ở phía sau hàm, nơi có ít không gian, dẫn đến tình trạng tắc nghẽn, đau đớn và nhiễm trùng. Việc nhổ răng khôn trên diện rộng trở thành một nghi thức trưởng thành của nhiều người trẻ. Một phần tư dân số sinh ra mà không có răng khôn, một dấu hiệu rõ ràng cho thấy quá trình tiến hóa đang dần loại bỏ nó. Sự biến mất của răng khôn là minh chứng cho thấy môi trường sống của con người – cụ thể là thói quen ăn uống – đang định hình hình dáng cơ thể chúng ta như thế nào.
Xương cụt: Phần đuôi của tổ tiên loài người
Xương cụt nằm ở tận cùng cột sống. Khúc xương nhỏ này là phần còn lại của một cái đuôi mà tổ tiên linh trưởng của chúng ta sử dụng để giữ thăng bằng và giao tiếp. Mặc dù xương cụt vẫn còn một chức năng là neo giữ một số cơ, nhưng vai trò chính của nó không còn nữa. Đối với nhiều người, nó chỉ là một vật gây phiền toái, dễ bị thương do té ngã. Phôi thai người vẫn phát triển một cái đuôi trong vài tuần đầu của thai kỳ, một dấu hiệu thoáng qua của lịch sử tiến hóa được tái hấp thu trước khi sinh. Xương cụt là một lời nhắc nhở về mối liên hệ của con người với các loài động vật có vú có đuôi khác, thể hiện một liên kết rõ ràng trong chuỗi tiến hóa.
Ruột thừa: Từ hỗ trợ tiêu hóa đến nơi trú ẩn của vi khuẩn
Trong nhiều năm, ruột thừa được xem như một cơ quan vô dụng, chủ yếu gây đau đớn và cần được cắt bỏ khẩn cấp nếu bị viêm. Các giả thuyết ban đầu cho rằng nó là phần còn sót lại từ khẩu phần ăn của động vật ăn cỏ, nơi tiêu hóa cellulose trong thực vật. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây chỉ ra một vai trò tinh tế. Ruột thừa hoạt động như một nơi trú ẩn an toàn cho các vi khuẩn đường ruột có lợi, cho phép tái tạo lại ruột sau khi bị các bệnh gây tiêu chảy. Bất chấp chức năng tiềm tàng này, ruột thừa chỉ còn là cái bóng của chính nó trước đây, bị thu hẹp đáng kể ở người. Mặc dù nó không biến mất hoàn toàn, nhưng kích thước giảm sút và chức năng không thường xuyên của nó cho thấy tầm quan trọng ngày càng ít đi của ruột thừa đối với sức khỏe con người hiện đại.
Cơ tai: Một khả năng bị phai nhạt
Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao mình không thể điều khiển tai như chó hay mèo chưa? Câu trả lời nằm ở những cơ nhỏ xung quanh tai, được gọi là cơ vành tai. Những cơ này từng rất quan trọng đối với tổ tiên loài người để di chuyển tai nhằm xác định nguồn âm thanh, một kỹ năng thiết yếu để săn mồi và tránh thú dữ.
Ở hầu hết con người, những cơ này không hoạt động và không có chức năng nào. Một số ít vẫn co giật được, nhưng đối với đại đa số, cơ tai là một sự tò mò sinh học, một sự hồi tưởng không có chức năng về thời kỳ mà thính giác được cải thiện là vấn đề sống còn.
Đổi lông thú lấy thời trang
Tổ tiên loài người dựa vào lớp lông dày trên cơ thể để giữ ấm và bảo vệ khỏi các yếu tố thời tiết. Khi con người phát triển công cụ, quần áo và nơi trú ẩn, lớp cách nhiệt bằng lông này trở nên thừa thãi. Qua hàng ngàn năm, lông cơ thể ngày càng mỏng và thưa thớt. Trong khi lông mày và mi vẫn giữ những chức năng quan trọng – ngăn mồ hôi và bụi bẩn khỏi mắt – thì hầu hết lông trên cơ thể giờ đây là một phần còn sót lại của gen. Xu hướng tiến hóa hướng đến việc ít lông hơn là một ví dụ rõ ràng về cách những đổi mới về văn hóa và công nghệ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiến hóa thể chất của con người. Chúng ta không còn cần một chiếc áo khoác lông thú thật khi chỉ cần mặc một chiếc bình thường cũng đủ rồi.
Tại sao những bộ phận này lại biến mất?
Quá trình mất đi những bộ phận cơ thể này không hề ngẫu nhiên, mà nó được dẫn dắt bởi các nguyên lý tiến hóa.
Hiệu quả tiến hóa: Khi một bộ phận cơ thể không còn mang lại lợi thế sinh tồn, áp lực chọn lọc để duy trì nó sẽ yếu đi. Chọn lọc tự nhiên sau đó ưu tiên các biến dị di truyền làm giảm hoặc loại bỏ những đặc điểm không cần thiết này, giúp cơ thể hoạt động hiệu quả.
Lối sống hiện đại: Lối sống tiên tiến, từ nấu ăn đến mặc quần áo, thay thế các chức năng ban đầu của những bộ phận cơ thể này. Sự phụ thuộc giảm sút này đẩy nhanh quá trình suy giảm của các bộ phận nói trên.
Thay đổi di truyền: Khi ngày càng nhiều cá thể được sinh ra mà không có những đặc điểm này, các gen mã hóa cho các cá thể sẽ trở nên ít phổ biến hơn trong vốn gen của quần thể, khiến các cá thể dần biến mất qua nhiều thế hệ.
Cơ thể con người là một hình thái động, liên tục được định hình bởi thế giới xung quanh. Những bộ phận đang biến mất này là một “ghi chép” thú vị về hành trình của chúng ta từ tổ tiên nguyên thủy đến con người hiện đại, cho thấy hình thái vật lý của loài người tiếp tục thích nghi và thay đổi như thế nào để đáp ứng với môi trường.
.png "Sex :vozvn (20):"){kind=icon}
