kenyS
Mai là mùng một
Một phát hiện gây chấn động từ Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST) đang buộc các nhà thiên văn học phải xem lại bức tranh về vũ trụ thuở ban đầu. Các nhà khoa học vừa quan sát thấy một thiên hà xa xôi có tên JADES-GS-z14-0, nơi chứa lượng oxygen cao một cách bất thường dù nó chỉ mới hình thành 300 triệu năm sau Vụ Nổ Lớn. Điều này đi ngược lại với những giả thuyết trước đây về thời điểm và cách mà các nguyên tố nặng lần đầu tiên xuất hiện trong vũ trụ.
Trong vũ trụ sơ khai, chỉ có hydrogen và helium tồn tại. Các nguyên tố nặng hơn như oxygen được hình thành trong lõi các ngôi sao nhờ phản ứng nhiệt hạch, rồi được tung ra ngoài khi chúng phát nổ thành supernova. Vì vậy, việc JADES-GS-z14-0 đã có nhiều oxygen cho thấy các thế hệ sao ở đây đã phải hình thành, sống và chết cực kỳ nhanh chóng - nhanh hơn rất nhiều so với suy nghĩ trước kia.
Đặc biệt, lượng oxygen được tìm thấy cao gấp hơn 10 lần so với dự đoán của các mô hình cho những thiên hà ở cùng thời điểm. Điều đó chứng tỏ JADES-GS-z14-0 không chỉ xuất hiện sớm, mà còn tiến hóa thần tốc, đạt đến độ “trưởng thành” mà các lý thuyết hiện tại chưa thể giải thích. Thiên hà này vừa giàu nguyên tố nặng, vừa to lớn và sáng rực, khiến các nhà khoa học càng thêm bối rối về cách nó hình thành nhanh đến thế trong vũ trụ non trẻ.
Khám phá này gợi ý rằng vũ trụ thuở sơ khai năng động và phức tạp hơn nhiều so với chúng ta từng nghĩ. Nếu những thiên hà như JADES-GS-z14-0 phát triển nhanh đến vậy, thì có thể các mô hình hiện tại về sự ra đời của thiên hà và quá trình tiến hóa vũ trụ đã bỏ qua một vài cơ chế quan trọng, hoặc đánh giá chưa đúng tốc độ của chúng.
Điều đó đặt ra hàng loạt câu hỏi mới: Vì sao có thể hình thành nhiều oxygen sớm đến thế? Liệu còn bao nhiêu thiên hà cổ xưa khác cũng đang ẩn giấu những bí mật tương tự? Và tất cả điều này sẽ thay đổi hiểu biết của chúng ta về một tỷ năm đầu tiên của vũ trụ như thế nào?
Nội dung được trích dẫn từ nghiên cứu:
Sander Schouws et al., "Detection of [OIII]88μm in JADES-GS-z14-0 at z=14.1793", arxiv (2025)
Stefano Carniani et al., "The eventful life of a luminous galaxy at z = 14: metal enrichment, feedback, and low gas fraction?", arxiv (2025)
Trong vũ trụ sơ khai, chỉ có hydrogen và helium tồn tại. Các nguyên tố nặng hơn như oxygen được hình thành trong lõi các ngôi sao nhờ phản ứng nhiệt hạch, rồi được tung ra ngoài khi chúng phát nổ thành supernova. Vì vậy, việc JADES-GS-z14-0 đã có nhiều oxygen cho thấy các thế hệ sao ở đây đã phải hình thành, sống và chết cực kỳ nhanh chóng - nhanh hơn rất nhiều so với suy nghĩ trước kia.
Đặc biệt, lượng oxygen được tìm thấy cao gấp hơn 10 lần so với dự đoán của các mô hình cho những thiên hà ở cùng thời điểm. Điều đó chứng tỏ JADES-GS-z14-0 không chỉ xuất hiện sớm, mà còn tiến hóa thần tốc, đạt đến độ “trưởng thành” mà các lý thuyết hiện tại chưa thể giải thích. Thiên hà này vừa giàu nguyên tố nặng, vừa to lớn và sáng rực, khiến các nhà khoa học càng thêm bối rối về cách nó hình thành nhanh đến thế trong vũ trụ non trẻ.
Khám phá này gợi ý rằng vũ trụ thuở sơ khai năng động và phức tạp hơn nhiều so với chúng ta từng nghĩ. Nếu những thiên hà như JADES-GS-z14-0 phát triển nhanh đến vậy, thì có thể các mô hình hiện tại về sự ra đời của thiên hà và quá trình tiến hóa vũ trụ đã bỏ qua một vài cơ chế quan trọng, hoặc đánh giá chưa đúng tốc độ của chúng.
Điều đó đặt ra hàng loạt câu hỏi mới: Vì sao có thể hình thành nhiều oxygen sớm đến thế? Liệu còn bao nhiêu thiên hà cổ xưa khác cũng đang ẩn giấu những bí mật tương tự? Và tất cả điều này sẽ thay đổi hiểu biết của chúng ta về một tỷ năm đầu tiên của vũ trụ như thế nào?
.png "Sex :vozvn (12):"){kind=icon}
