Năm 6 tuổi tôi bắt đầu nghe nhạc lính và bài hát đưa tôi đến dòng nhạc là Rừng lá thấp của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh. Theo như lời tự thuật của tác giả thì bài hát này ông viết để tiếc thương cho người bạn thân sau Mậu Thân đã “không thèm” nghe ông hát nữa.

sao là Rừng lá thấp ? Nếu tìm trên internet sẽ thấy có nhiều giải thích cho tựa bài hát này. Có người cho rằng
“rừng lá thấp” chỉ khu vực cầu Thị Nghè ngày trước thưa thớt dân cư, cũng chính là nơi bạn thân của nhạc sĩ đã hy sinh trong trận đánh Mậu Thân 1968. Có người cho rằng
“lá thấp” là vì người lính dùng lá rừng ngụy trang. Cá nhân tôi, nếu dựa vào câu hát
“lá rừng che kín đường về phồn hoa” thì tôi cho rằng nhạc sĩ Trần Thiện Thanh muốn nhấn mạnh hoàn cảnh ra đời của những tâm sự mà ông đã dùng để viết nên ca khúc này
Rừng là nơi rất gắn bó yêu thương của những người lính
“chinh chiến dài lâu”, cũng là nơi hoàn toàn đối lập với chốn
hoa lệ thành đô. Chính tại nơi
cây phủ đường đi, những người lính rừng (*) tưởng chừng
“mộng ước đầu nghe như đã chìm sâu” lại được an ủi, vỗ về bằng những câu hát
“trọn kiếp yêu anh lính khổ xa nhà” để rồi ngỡ ngàng nhận ra
“giữa rừng già tôi có thấy gì đâu” ! Nghe đến đây tôi nghĩ chắc những người lính giận những cô ca sĩ lắm bởi họ đang bất mãn và trách
“có thấy gì đâu”.

Bài hát này được rất nhiều ca sĩ trình bày, từ thế hệ đàn anh đàn chị như Hoàng Oanh, Thanh Tuyền, Chế Linh đến thế hệ đàn em như Trường Vũ, Đan Nguyên. Mỗi ca sĩ có một cách thể hiện riêng và để lại trong tôi những cảm xúc rất riêng.
Chú Chế Linh trong Asia 50 hát là
“từ máy thâu thanh cô nàng vừa ca”, từ
“thâu thanh” khiến tôi nhớ lại cách người miền Tây gọi máy cassette là
“cái thâu băng” – từ mà rất lâu rồi tôi ít khi nghe lại.
Theo ý kiến cá nhân tôi thì cô Hoàng Oanh hát bài này hay nhất. Khi hát, có một từ cô hát không đúng với nguyên tác nhưng nhờ đó mà thể hiện cao nhất tính bi hùng của bài hát này. Cụ thể, trong nhạc tờ xuất bản tháng 11 năm 1968, nhạc sĩ Trần Thiện Thanh dùng từ
“nằm” trong câu
“hay hát cho những người vừa nằm xuống chiều qua” nhưng khi hát, cô Hoàng Oanh hát là
“gục”. Thật ra từ
“nằm” cũng hay và nó được dùng khá trang trọng khi tưởng niệm những người lính về với đất mẹ thân yêu. Nhưng với một ca khúc còn mang tính thời sự về một sự kiện như Mậu Thân thì từ
“gục” mới thể hiện đúng tâm thế của người lính phải giã từ vũ khi trong lúc chiến trận còn đang quyết liệt. Gục là đang đứng nhưng phải lực bất tòng tâm mà ngã xuống, là ngã xuống và mang theo những uất hận vì một lí tưởng chưa kịp hoàn thành. Đây cũng là lí do dù được nghe rất nhiều ca sĩ hát ca khúc này nhưng khi được lựa chọn, tôi vẫn chọn tiếng hát cô Hoàng Oanh với lời dẫn của cô Dạ Lan khi nhớ về những người lính
“đánh giặc lâu bền cho non nước bình yên”.
Ngoài đường đầy băng rôn khẩu hiệu nhắc về Mậu Thân. Tôi cũng nhớ về Mậu Thân – theo cách của riêng mình.