Don Jong Un
Trai thôn
https://images.theconversation.com/...lib=rb-4.1.0&q=45&auto=format&w=1000&fit=clip
The International Space Station’s emblem features the flags of the original signatory states.CSA/ESA/JAXA/NASA/ROSCOSMOS
Từ tháng 11/2000 đến nay, chưa từng có một ngày nào mà con người vắng bóng ngoài quỹ đạo Trái đất. Trạm Không Gian Quốc Tế International Space Station (ISS) đã duy trì sự hiện diện liên tục suốt 25 năm, với ít nhất một phi hành gia Hoa Kỳ thường trực trên quỹ đạo thấp. Trong lịch sử bay vào vũ trụ, hiếm có thành tựu nào sánh bằng ISS: một công trình chung của Hoa Kỳ, châu Âu, Canada, Nhật Bản và Nga – biểu tượng của sự hợp tác vượt lên trên chính trị. Nhưng mọi hành trình đều có hồi kết. Năm 2030, con tàu khổng lồ này sẽ được điều khiển rơi xuống một vùng hẻo lánh ở Thái Bình Dương.
Viễn cảnh trạm không gian ISS chấm dứt là một nỗi ngậm ngùi đối với các nhà khoa học. Từ những mảnh ghép đầu tiên được phóng lên năm 1998, ISS đã trở thành mái nhà cho hàng loạt khám phá: từ khoa học vật liệu, công nghệ sinh học, thiên văn, khoa học Trái đất, cho đến vật lý cháy và nhiều ngành khác.
Bên trong trạm, các phi hành gia tiến hành nghiên cứu trong môi trường phi trọng lực; bên ngoài, hàng loạt thiết bị thí nghiệm bám trên thân trạm. Kết quả được ghi lại trong hơn 4.400 công trình khoa học, làm sáng tỏ từ cách hình thành sấm sét, quá trình kết tinh thuốc trị ung thư, cách nuôi võng mạc nhân tạo, sản xuất sợi dây fiber optical truyền ánh sáng trong suốt, cho đến giải mã DNA ngay trên quỹ đạo. ISS chứng minh giá trị vô song của môi trường không trọng lực – nơi mà các quy luật vật lý, hóa học, sinh học biểu lộ những nguyên tắc khác hẳn so với dưới mặt đất.
Việc trạm ISS rời bỏ không đồng nghĩa con người rút khỏi quỹ đạo thấp. Ngược lại, NASA và các đối tác quốc tế đang chuẩn bị cho giai đoạn kế tiếp: thương mại hóa không gian. Từ tháng 12/2021, NASA đã ký ba hợp đồng để khuyến khích phát triển những trạm không gian do tư nhân sở hữu và vận hành. Đây không phải con đường mới mẻ: trong nhiều năm qua, các công ty đã đảm nhận đưa hàng tiếp tế cho ISS, và nay SpaceX cùng Boeing cũng chở phi hành đoàn bằng Dragon và Starliner.
Dựa trên thành công đó, NASA đầu tư hơn 400 triệu Mỹ kim để khởi động ngành công nghiệp trạm không gian thương mại, kỳ vọng kịp ra mắt trước khi ISS ngừng hoạt động. Tháng 9/2025, NASA ban hành dự thảo giai đoạn hai: các công ty muốn tham gia phải thiết kế trạm có thể chứa bốn người trong ít nhất 30 ngày, vượt qua các vòng xét duyệt kỹ thuật và an toàn khắt khe. Nếu đạt tiêu chuẩn, NASA sẽ ký hợp đồng mua dịch vụ – mô hình này từng thành công với việc SpaceX và Boeing đảm nhận vận chuyển hàng và phi hành đoàn.
Trong khi Hoa Kỳ và đồng minh chạy đua xây dựng mô hình mới, Trung Quốc vẫn duy trì trạm Tiangong, một cơ sở ba người vận hành thường trực ở độ cao tương đương ISS. Nếu ISS kết thúc trước khi các trạm thương mại kịp khai trương, Tiangong sẽ trở thành trạm có người ở lâu dài nhất trên quỹ đạo.
Các trạm thương mại tương lai sẽ còn cần nhiều năm để hoàn chỉnh. Nhưng từ nay đến 2030, ISS vẫn tiếp tục quay quanh Trái đất với vận tốc 28.000 km/giờ. Vào những đêm trong trẻo, chỉ cần ngước nhìn, chúng ta sẽ thấy một vệt sáng xanh trắng lặng lẽ băng ngang bầu trời: một công trình con người dựng nên, một vì sao nhân tạo sáng nhất trong lịch sử loài người.
