Don Jong Un
Trai thôn
Một trong những hành động đầu tiên của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với Trung Quốc sau khi tái đắc cử là áp đặt thuế quan 10% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, trừng phạt Bắc Kinh vì điều mà ông mô tả là thất bại trong việc kiểm soát xuất khẩu bất hợp pháp fentanyl và các hóa chất dùng để sản xuất nó.
Fentanyl — một loại opioid tổng hợp mạnh mẽ và gây nghiện cao — thường được bác sĩ kê đơn hợp pháp để điều trị đau sau phẫu thuật hoặc đau mãn tính. Nhưng loại thuốc này, vốn tương đối rẻ và dễ sản xuất, cũng xuất hiện trên chợ đen và các phiên bản bất hợp pháp của nó đã góp phần làm gia tăng số ca tử vong do quá liều ở Mỹ trong thập kỷ qua.
Vào tháng 3, một tháng sau khi thuế quan ban đầu được áp dụng, Trump đã tăng gấp đôi mức thuế lên 20%, khiến Trung Quốc đáp trả bằng các mức thuế từ 10% đến 15% đối với một loạt sản phẩm nông nghiệp của Mỹ. Các cuộc chiến thuế quan ăn miếng trả miếng kéo dài trong nhiều tháng trước khi cả hai bên phát tín hiệu tạm dừng cuộc chiến thương mại.
Vào ngày 30 tháng 10, sau cuộc gặp giữa lãnh đạo Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc, Trump thông báo Mỹ sẽ giảm một nửa thuế quan liên quan đến fentanyl đối với hàng hóa Trung Quốc ngay lập tức.
Sắc lệnh hành pháp của Trump vào tháng 2 về fentanyl cho biết Đảng ******** cầm quyền của Trung Quốc đã 'trợ cấp và khuyến khích các công ty hóa chất của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) xuất khẩu fentanyl và các hóa chất tiền chất liên quan được sử dụng để sản xuất opioid tổng hợp bán bất hợp pháp tại Hoa Kỳ.' Sắc lệnh cũng cáo buộc chính phủ Trung Quốc cung cấp một 'nơi trú ẩn an toàn' cho các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia rửa tiền từ việc bán fentanyl.
Đây không phải là lần đầu tiên Trump cáo buộc các lãnh đạo Trung Quốc không thực hiện cam kết trước đây trong việc chống buôn lậu ma túy. Vào cuối năm 2023, ông đã đăng trên nền tảng mạng xã hội Truth Social rằng Tập Cận Bình đã rút lại lời hứa mà Trump cho rằng được đưa ra vào năm 2018 về việc áp dụng án tử hình đối với những kẻ buôn ma túy.
Đáp lại, một quan chức từ Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Bắc Kinh đã mạnh mẽ trấn áp buôn bán fentanyl và Washington lẽ ra nên gửi một lời 'cảm ơn lớn' thay vì áp thuế lên hàng nhập khẩu Trung Quốc. Ông cũng kêu gọi chính quyền Trump giữ kênh đối thoại về thương mại mở và bày tỏ sẵn sàng tiếp tục hợp tác với Mỹ.
Vai trò của Trung Quốc trong buôn bán fentanyl là gì?
Theo báo cáo năm 2021 của Ủy ban Đánh giá Kinh tế và An ninh Mỹ-Trung, Trung Quốc, với ngành công nghiệp hóa chất lớn, vẫn là 'quốc gia xuất xứ chính của fentanyl bất hợp pháp và các chất liên quan đến fentanyl được buôn lậu vào Hoa Kỳ.'Tuy nhiên, bản chất vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng fentanyl đã thay đổi. Cơ quan Quản lý Ma túy Hoa Kỳ (DEA) báo cáo rằng, kể từ năm 2019, các kẻ buôn lậu Trung Quốc đã phần lớn chuyển từ sản xuất fentanyl thành phẩm sang chủ yếu xuất khẩu hóa chất tiền chất cho các cartel Mexico, nơi sản xuất và phân phối sản phẩm cuối cùng.
Trung Quốc đã làm gì để kiểm soát buôn bán fentanyl?
Vào năm 2018, sau khi Trump và Tập gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Argentina, Trung Quốc cam kết tăng cường giám sát và sửa đổi các quy định về sản xuất fentanyl. Lãnh đạo nước này cho phép các cơ quan thực thi pháp luật Mỹ đóng vai trò lớn hơn trong việc điều tra các đường dây buôn lậu bên trong Trung Quốc.Thực hiện lời hứa, vào năm 2019, Trung Quốc đã đóng một lỗ hổng pháp lý cản trở các nỗ lực trấn áp các phòng thí nghiệm khiến nước này trở thành nhà xuất khẩu fentanyl lớn nhất thế giới. Cũng trong năm đó, Trung Quốc đã kết án ba công dân Trung Quốc với mức phạt tối đa vì buôn lậu fentanyl sang Mỹ, một người bị án tử hình treo và hai người còn lại bị tù chung thân.
Nhưng hợp tác song phương đã bị đình trệ khi quan hệ Mỹ-Trung trở nên căng thẳng vì bất đồng liên quan đến Đài Loan và đại dịch Covid-19. Vào tháng 8 năm 2022, Trung Quốc chính thức thông báo đã đình chỉ mọi hợp tác về chống ma túy và thực thi pháp luật với Mỹ. Hợp tác được khôi phục vào cuối nhiệm kỳ của Joe Biden.
Tuy nhiên, ngay cả sự hợp tác đó cũng có giới hạn — kể từ năm 2019, các quan chức Trung Quốc không thông báo cho Mỹ về bất kỳ bản án nào liên quan đến buôn bán fentanyl, theo một quan chức đại sứ quán Mỹ phát biểu đầu năm nay, người yêu cầu không nêu tên khi thảo luận về các vấn đề không công khai.
Tại sao Trump giảm thuế quan liên quan đến fentanyl?
Trump cho biết vào ngày 30 tháng 10 rằng cuộc gặp 'tuyệt vời' của ông với Tập đã dẫn đến một thỏa thuận thương mại bao gồm việc Mỹ giảm một nửa thuế quan liên quan đến fentanyl đối với hàng nhập khẩu Trung Quốc. Tổng thống Mỹ bày tỏ lạc quan rằng Trung Quốc sẽ thực hiện các bước cụ thể để giảm dòng chảy của các hóa chất tiền chất dùng để sản xuất fentanyl.'Tôi tin rằng ông ấy sẽ làm việc rất chăm chỉ để ngăn chặn cái chết đang đến,' Trump nói.
Kể từ khi Trump áp thuế quan trong năm nay, các nhà chức trách Trung Quốc đã thêm hai chất tiền chất trước đây chưa được phân loại — 4-piperidone và 1-boc-4-piperidone — vào danh sách các hóa chất Loại Hai. Từ ngày 20 tháng 7, các chất này đã phải chịu sự giám sát chặt chẽ hơn.
Bloomberg
