Don Jong Un
Trai thôn
Nga lại chứng kiến làn sóng thanh trừng mới nhắm vào các quan chức cấp cao và tỷ phú trong tuần qua.
Trong những ngày cuối tháng 9, nước Nga lại rung chuyển bởi một loạt vụ bắt giữ nhắm thẳng vào hàng loạt quan chức và tài phiệt có tầm ảnh hưởng. Từ các tướng lĩnh quân sự, quan chức vùng, cho đến doanh nhân tỷ phú – không ai nằm ngoài tầm ngắm.
Danh sách các nhân vật “ngã ngựa” chỉ trong vòng một tuần qua đủ để thấy mức độ căng thẳng:
• Ngày 30/9: Thiếu tướng Bộ Tình trạng Khẩn cấp Mikhail Nadyozhin bị bắt.
• Ngày 29/9: Thiếu tướng Valery Golota, lãnh đạo Lực lượng Vệ binh Quốc gia tại Bắc Ossetia–Alania, cùng các cấp dưới bị bắt giữ.
• Ngày 29/9: Oleg Chemezov, Phó thống đốc vùng Sverdlovsk, bị tạm giam.
• Ngày 25/9: Dmitry Rodionov, Phó thống đốc vùng Vologda và cựu quan chức Karelia, bị bắt.
• Ngày 23/9: Doanh nhân tỷ phú Alexey Bobrov cùng các cộng sự bị bắt giữ.
Đây không còn là những vụ “trị tội cá biệt”, mà cho thấy một xu hướng: Điện Kremlin muốn siết chặt hàng ngũ, triệt tiêu mọi mầm mống bất ổn. Từ sau sự kiện binh biến Wagner năm 2023, nỗi lo đảo chính vẫn lơ lửng trong không khí chính trị Nga. Và giờ đây, các cuộc bắt giữ dồn dập chính là lời cảnh báo: không ai an toàn nếu thiếu trung thành tuyệt đối với Moscow.
Điểm đáng chú ý là làn sóng thanh trừng này không phân biệt quân đội, quan chức dân sự hay giới tài phiệt. Điều đó hé lộ một thực tế: trong mắt Điện Kremlin, bất kỳ ai sở hữu quyền lực mềm, ảnh hưởng xã hội hoặc tiềm lực tài chính đều có thể trở thành nguy cơ. Vì thế, cách “ngăn ngừa đảo chính” ở Nga không phải bằng đối thoại, mà bằng răn đe và kiểm soát.
Câu hỏi đặt ra là: liệu đây có phải là bước đi củng cố quyền lực trước một giai đoạn chiến sự Ukraine còn kéo dài và khó lường? Hay đó là dấu hiệu của sự bất an trong nội bộ, khi chính quyền phải liên tục “dọn dẹp” để ngăn nguy cơ từ bên trong?
Dù là thành trừng hay phòng ngừa, thông điệp đã rất rõ ràng: ở nước Nga của Vladimir Putin, lòng trung thành không chỉ là yêu cầu, mà là điều kiện sống còn.
Nếu nhìn xa hơn chiến sự Ukraine, làn sóng thanh trừng mới ở Nga báo hiệu một chiến lược hai mặt. Một mặt, nó giúp Kremlin củng cố quyền kiểm soát, loại bỏ những cá nhân có thể gây bất ổn. Mặt khác, nó phản ánh tâm lý bất an: nỗi lo về các trung tâm quyền lực ngầm đang lớn dần, khi chiến tranh kéo dài, kinh tế bị trừng phạt và xã hội chịu áp lực.
Trong ngắn hạn, việc siết chặt hàng ngũ sẽ giúp chính quyền Putin giảm nguy cơ nổi loạn hoặc “kịch bản Wagner” tái diễn. Nhưng về dài hạn, việc thanh trừng liên tục có thể tạo ra không khí sợ hãi, phá vỡ niềm tin và sự gắn kết trong giới tinh hoa Nga. Khi đó, thay vì củng cố ổn định, Kremlin có thể tự khoét sâu hố ngăn cách giữa trung ương và các phe lợi ích.
Với chiến tranh Ukraine, sự kiện này có thể khiến các tướng lĩnh và quan chức thận trọng hơn, tuyệt đối trung thành với mệnh lệnh từ trên xuống. Nhưng cũng đồng nghĩa với việc sáng kiến chiến trường bị hạn chế, còn sức sáng tạo và tinh thần chủ động của bộ máy chiến tranh Nga có nguy cơ bị bóp nghẹt.
Nói cách khác, thanh trừng có thể ngăn đảo chính, nhưng cũng gieo mầm bất ổn mới trong tương lai. Đây là thế tiến thoái lưỡng nan mà Nga khó có thể tránh khỏi khi vừa phải duy trì quyền lực tuyệt đối, vừa phải gồng mình trong một cuộc chiến chưa có hồi kết.
