Don Jong Un
Địt xong chạy
Thủ Thừa, Long An ngày nay. (Hình minh họa: báo Long An Online)
Quận Thủ Thừa, thuộc tỉnh Long An, tọa lạc về phía tây bắc, cách trung tâm tỉnh lỵ Tân An chỉ khoảng 6 cây số.
Vùng đất này nằm trong mạng lưới thủy lộ rộng lớn miền Tây, nối liền Sài Gòn và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. Với hệ thống sông ngòi chằng chịt, đặc biệt là kinh Trà Cú (sau gọi là kinh Thủ Thừa), nơi đây đã trở thành trung tâm giao thương sầm uất từ đầu thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. Địa thế thuận lợi vừa là lợi thế trong phát triển kinh tế, vừa là vị trí chiến lược trọng yếu về quốc phòng.
Lịch sử Thủ Thừa gắn liền với ông Mai Tự Thừa, người khai phá và đặt nền móng phát triển vùng đất này. Theo tài liệu từ Ban Hội Hương đình Vĩnh Long, Mai Tự Thừa xuất thân từ làng Bình Cách (Thời CS thuộc huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang). Đầu thế kỷ XIX, ông đến vùng Bình Lương Tây, khai khẩn vùng đất hoang sơ ven bờ nam kinh Trà Cú. Ông dựng nhà lá, khai phá đất đai, vét ụ, mở bến, đắp đường và lập quán buôn bán cho ghe thương hồ và dân địa phương. Từ đó, vùng đất bắt đầu đông dân cư, phát triển mạnh mẽ.
Năm 1829, vua Minh Mạng cho nạo vét kinh Trà Cú, giúp ghe thuyền lưu thông dễ dàng, thúc đẩy kinh tế vùng phát triển vượt bậc. Chợ Thủ Thừa trở thành trung tâm thương mại quan trọng trên tuyến thủy lộ Sài Gòn – miền Tây.
Cái tên “Thủ Thừa” được giải thích theo cách gọi địa danh Nam Bộ, trong đó “Thủ” (守) nghĩa là giữ, trông coi, còn “Thừa” rất có thể chính là Mai Tự Thừa, người được triều đình giao trông coi kinh Trà Cú và vùng đất này.
Tuy nhiên, số phận của Mai Tự Thừa không khỏi bi thương. Ông đã tham gia khởi nghĩa Lê Văn Khôi (1833-1835) chống triều đình nhà Nguyễn và tử trận tại thành Gia Định. Gia sản và chợ của ông bị tịch thu, gia đình bị lưu đày, đình làng do ông lập cũng rơi vào quên lãng. Dù vậy, dân Thủ Thừa vẫn tôn ông làm “Tiền Hiền,” lập bàn thờ thờ phụng với những câu ca ngợi tinh thần và sự hy sinh của ông cho đất nước:
“Tiền chân anh linh ư bách thế
Hiền lưu danh dự tại thiên thu.”
Dấu ấn Mai Tự Thừa còn in sâu trong các địa danh, trường học, đường sá ở Long An, là biểu tượng tinh thần khai phá, yêu nước và bất khuất của vùng đất Thủ Thừa.
3. Trận Đánh Quận Thủ Thừa Tháng Tư, 1975.
Vào cuối Tháng Tư, 1975, khi bóng tối của chiến tranh bao trùm lên Miền Nam, quận Thủ Thừa trở thành một trong những chiến trường ác liệt bảo vệ Việt Nam Cộng Hòa. Dưới sự chỉ huy dũng cảm của quận trưởng Đinh Hùng Cường, lực lượng Địa Phương Quân kiên cường phòng thủ từng tấc đất trước áp lực tấn công mạnh mẽ của Việt Cộng.
Công Trường 5 của địch với quân số áp đảo, cùng chiến thuật biển người, mong muốn chiếm lĩnh và kiểm soát Quốc Lộ 4 – tuyến đường huyết mạch dẫn thẳng vào Sài Gòn. Tuy nhiên, Quân Lực VNCH tại Thủ Thừa đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng tàu tuần giang, tận dụng địa hình sông ngòi để đánh bật địch, gây tổn thất nặng nề cho quân ********, với hơn một trăm tên địch bị tiêu diệt tại trận.
Tinh thần chiến đấu kiên cường, bất khuất của quân và dân Thủ Thừa đã góp phần làm chậm bước tiến của địch, bảo vệ tuyến phòng thủ cuối cùng trước ngày 30 Tháng Tư, 1975. Trận đánh tại Thủ Thừa, cùng với trận chiến quyết liệt ở Xuân Lộc của Sư Đoàn 18, đã trở thành biểu tượng của ý chí kiên trung và lòng trung thành với Tổ quốc của Quân Lực VNCH.
Dù thế trận chung cuối cùng đổi thay, nhưng tinh thần chiến đấu quả cảm, ý chí chiến binh sắt đá của binh sĩ VNCH nơi đây vẫn sống mãi trong lòng người dân miền Nam.
Đình Vĩnh Phong được xây dựng trên nền nhà của ông Mai Tự Thừa. Bên trong đình còn lưu giữ nhiều tác phẩm điêu khắc quý giá như Tứ linh, Tứ hữu và Bát điều quy sào, phản ánh tinh hoa văn hóa dân gian Nam Bộ. Hàng năm, vào ngày 10 Tháng Mười âm lịch, ngày ông Mai Tự Thừa lên thành Gia Định tham chiến, dân Thủ Thừa tổ chức lễ giỗ, tưởng nhớ công lao người khai mở và tôn vinh tinh thần bảo vệ quê hương bất khuất.
Mai Tự Thừa đã để lại cho vùng đất Thủ Thừa một di sản vô giá. Từ một vùng hoang vu ban đầu, nhờ công lao khai phá, phát triển và tinh thần bất khuất, Thủ Thừa trở thành một trung tâm giao thương trọng yếu của miền Tây của Lục tỉnh Nam Kỳ.
Hơn hai trăm năm qua, tên tuổi ông vẫn sống mãi trong lòng người dân qua tên chợ, tên đường, trường học và bến nước mang tên ông. Hơn thế nữa, hình ảnh người lính VNCH dũng cảm, kiên trung, sẵn sàng hy sinh vì nền tự do và hòa bình, đã in đậm trong lịch sử vùng đất này, là niềm tự hào bất tận của hậu thế
