Không phải ngẫu nhiên một câu nói lại trở nên phổ biến và được dùng trong nhiều trường hợp, ắt hẳn phải có lý do nào đó.
Nhưng trước khi lạm bàn về câu nói này, tôi muốn phân tích trước về nội dung của nó. Ở vế đầu, “những người nói đạo lý” ám chỉ việc đưa ra lời khuyên dựa trên một giá trị đạo đức nào đó của người nói. Vế sau “thường sống như ***” hàm ý cho rằng nhóm người vừa đề cập thường không thực sự tốt như những gì họ thường rao giảng, cũng không giỏi như những gì họ khuyên.
Vậy, vì sao những người nói đạo đức thường sống như ***?
1/ Nghịch lý Solomon:
Solomon là một vị vua nổi tiếng có trí tuệ hơn người và thường đưa ra những lời khuyên thông thái cho người khác. Tuy nhiên, ông lại không thể dùng chính trí tuệ và những lời khuyên ấy để giúp mình, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của vương quốc ông trị vì.
Cụm từ này đã được tờ Forbes dùng để miêu tả cho một bài khảo sát của mình. Tờ báo này đã khảo sát về vấn đề tương tự (người đưa ra lời khuyên và cuộc đời của họ) và cho thấy rằng những người đưa ra lời khuyên thường nhìn vấn đề của người khác một cách khách quan và nhiệt tình hơn, nên có xu hướng đưa ra những lời khuyên chính xác hơn là tự khuyên chính mình [1].
Bên cạnh đó, mọi người thường có xu hướng đưa ra lời khuyên cho những gì họ từng trải qua, nên khuyên thì giỏi hơn là tự mình vượt qua vấn đề mới.
Tuy nhiên, không phải ai cũng như vua Solomon, vì có nhiều người thực sự thích khuyên mà chẳng giỏi giang gì. Hoặc đôi khi họ chỉ rao giảng đạo lý để chứng minh rằng mình đúng.
2/ Đạo đức thì tương đối, nhưng lời khuyên thường áp đặt mạnh mẽ.
Mỗi khi ai đó đưa ra lời khuyên hoặc đạo lý, chắc chắn nó xuất phát từ quan điểm cá nhân của họ, hoặc quan điểm họ chịu ảnh hưởng.
Khi khảo sát về sử dụng biện pháp tránh thai, chỉ 1% dân số Đức cho biết đó là hành vi vô đạo đức, nhưng đến 65% dân số Pakistan cho rằng đó là hành vi vô đạo đức [2]. Vậy việc tránh thai là đúng hay sai? Thật khó để nói. Nhưng rõ ràng có rất nhiều quan điểm không-thể-hiểu-nổi-vì-sao-lại-được-chấp-nhận đang là chân lý ở nhiều nơi và được nhiều người hưởng ứng.
Vậy, trong bối cảnh xã hội Việt Nam chẳng hạn, ắt hẳn có nhiều nhóm khác nhau tôn thờ những giá trị đạo đức khác nhau. Và bất kể họ hành động như thế nào, trong mắt người khác đó cũng là hành động như ***.
Nhưng vấn đề là không phải ai cũng hiểu và chấp nhận được điều trên. Mọi người luôn muốn người khác phải theo ý mình, phải theo những giá trị đạo đức họ tôn thờ, và chỉ riêng điều ấy thôi đã là một kiểu cư xử như ***.
David Pizarro, Giáo sư nghiên cứu lý luận đạo đức tại Đại học Cornell, cho biết nhiều người thường sẵn sàng bẻ gãy những giá trị đạo đức mà họ tôn thờ. Ví dụ bạn ghét ăn cắp, nhưng lại sẵn sàng dùng game crack - dù rõ ràng về bản chất hai chuyện tương đương nhau. [3]
Cuộc sống ngày càng phức tạp và chúng ta vẫn thường rơi vào tình huống cư xử ngược với giá trị mình vẫn tôn thờ mà không biết. Do đó, hầu như ai cũng sẽ là người sống như *** ở một thời điểm nào đó và nói đạo lý ở một thời điểm nào đó.
3/ Nhiều kẻ thích khuyên để cảm thấy quyền lực và hữu dụng, phần lớn không thích nghe lời khuyên.
Một bài báo khoa học đã chỉ ra những khảo sát cho thấy việc đưa ra lời khuyên phần lớn không hữu dụng với người nhận, nhưng lại khiến người đưa ra lời khuyên cảm thấy “mạnh mẽ” hơn [4].
Điều này cho thấy phần lớn lời khuyên là vô dụng vì (1) người nhận không cần và (2) người cho chẳng mấy tử tế. Khảo sát trên cũng chỉ ra rằng mọi người thường đánh giá cao những cuộc hội thoại mà không có ai khuyên bảo ai.
Vậy, việc cảm thấy ai đó đưa ra quá nhiều lời khuyên hay đạo lý nhưng lại sống như *** chẳng qua vì bạn có ác cảm với họ (ngay khi họ nói ra đạo lý hoặc lời khuyên) và giá trị đạo đức của họ khác bạn.
Tuy nhiên, theo hiệu ứng Dunning-Kruger, những người không biết rõ về thứ gì đó thì thường tự tin và nói rất nhiều về thứ đó. Và vì đạo lý là một trong những thứ phổ biến, nên số lượng người “biết ít nói nhiều” trong lĩnh vực này nhiều hơn rất nhiều so với những lĩnh vực khác.
Điều này có nghĩa rằng bạn sẽ thường xuyên bắt gặp những người thường xuyên ra rả về “đam mê cuộc sống” (self-help), “đạo lý cha mẹ con cái” (nho giáo), “tích cực gặp điều thiện” (Phật Giáo) và tương tự. Thực ra họ chẳng biết gì cả, có thể chỉ học lỏm đâu đó trên mạng và nghĩ rằng “cả thế giới cần phải biết”.
Thực ra cả thế giới đều biết từ lâu, chỉ là chúng ta đều cảm thấy đó là những điều hiển nhiên chứ chẳng có gì ghê gớm, và bản chất của chúng còn phức tạp hơn.
Vì làm gì có ai đi đến ngã tư, thấy đèn đỏ và dừng xe lại, sau đó tự hào về kể cho cả nhà nghe đâu, đúng không? Trong khi những người khác đều biết rằng việc có hiếu, suy nghĩ tích cực hay đối tốt với người khác hiển nhiên như dừng lại khi gặp đèn đỏ. Thì những kẻ lúc nào cũng luôn mồm nói về điều này, phần lớn thường đang phải “cố gắng lắm” mới thực hiện được.
Có khi thỉnh thoảng họ còn quên dừng xe khi đèn đỏ.
p/s: ảnh chống trôi, có ai giải thích dùm bình dầu bơm dầu vô phuộc đường nào được ko
.
giỏi ra đời gặp rồi chửi y chang như thế ấy mới đáng là đàn ông thằng lồn à còn xạo lol như kiểu mày trên này cũng chả hay ho gì, tao dị ứng với bọn dạy đời người khác thật, có giỏi thì ở ngoài đời chửi người khác và dạy đời đó mới gọi là thằng đàn ông trượng phu, còn đụ mẹ dạy đời người này người khác bằng cách cào phím như dạng mày sủa trên này giỏi ra đời có ngày chúng nó đập đầu mày chấn thương sọ não bà già vs ông già mày đem về đấy tao gặp nhiều thằng như mày trong xã hội rồi sủa như một con súc vật nhưng ngoài đời thì ngu ngục chưa từng thấy chả làm được tích sự gì và thường chui rút hèn hạ như một con quái thai vậy, ông ta gửi địa chỉ cho mày kìa, chửi được 10tr kìa !!! có giỏi chứng tỏ mình không phải là thằng hèn chỉ được cái cào phím là giỏi đi, đéo biết là thứ chó đẻ nào sanh ra mày nhỉ ? dạy đời người khác trong khi bản thân nhiều khi so với súc vật còn chưa xứng có khi còn đang ăn bám gia đình xem phim sex quay tay rồi ăn bám gia đình, lo kiếm tiền lo cho thằng cha vs con đĩ mẹ mày kìa không lo, lo dạy đời người khác tao dị ứng loại cô hồn cát đảng như mày thật.
