aidokhongphailatoi
Con chim biết nói
Vụ án Xét lại Chống Đảng, còn được chính quyền Việt Nam gọi là Vụ án Tổ chức chống Đảng, chống Nhà nước ta, đi theo chủ nghĩa xét lại hiện đại và làm tình báo cho nước ngoài[1] mang mã số X77[2] là một vụ án chính trị do Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Đức Thọ và Bộ trưởng Bộ Công an Trần Quốc Hoàn trực tiếp chỉ đạo đưa đến việc bắt giam không xét xử nhiều nhân vật quan trọng của Đảng Lao động Việt Nam và nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ năm 1967 với cáo buộc những người này đi theo Chủ nghĩa Xét lại và làm gián điệp, sau đó từ năm 1973 lần lượt thả tự do
Vụ án này được phương Tây cho là bắt nguồn từ cuộc tranh chấp về đường lối chính trị trong nội bộ Đảng Lao động Việt Nam và chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Một bên là Lê Duẩn, Nguyễn Chí Thanh, bên kia là Trường Chinh và Võ Nguyên Giáp. Hồ Chí Minh lúc đầu không ủng hộ phe nào cả nhưng sau chấp nhận đường lối của Lê Duẩn, mở đầu cho các cuộc bắt giữ năm 1963.Theo Trần Đĩnh, nhóm ủng hộ Lê Duẩn còn có Tố Hữu, Lê Đức Thọ, Hoàng Tùng.Tuy nhiên, đến thập niên 1990, các tài liệu do nhà sử học Ilya V. Gaiduk phát hiện tại kho lưu trữ mật của Liên Xô cho thấy trong quãng thời gian này, các nhân viên Đại sứ quán Liên Xô tại Hà Nội (có khả năng là có cả một số sĩ quan tình báo) quả thực đã liên lạc với một nhóm nhỏ các nhân vật bất mãn của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từng bị giáng chức từ nhiều năm trước đó. Nhóm những người bất mãn này đã yêu cầu Liên Xô can thiệp vào tình hình nội bộ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.[6] Theo Merle L. Pribbenow, miêu tả về nhóm này khá trùng khớp với các nhân vật bị bắt trong vụ án. Việc phát hiện những nhân vật trong nội bộ có liên hệ với tình báo Liên Xô là quá đủ để chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thực hiện các cuộc bắt giữ nhanh chóng, khi mà một mối nguy về gián điệp và khe hở về an ninh đã lộ diện Tháng 9 năm 1963, Lê Đức Thọ, Trưởng ban Tổ chức Trung ương, đăng một bài báo trên báo Nhân dân nói rằng một số đảng viên bị ảnh hưởng của "chủ nghĩa xét lại" nên nghi ngờ chiến lược thống nhất đất nước của Đảng.
Tại Hội nghị Trung ương lần thứ IX, Lê Duẩn, Lê Đức Thọ và Phạm Hùng đã phê phán chủ trương chung sống hòa bình và hội nghị kết thúc với nghị quyết xác định lập trường đứng về phía Trung Quốc lên án "chủ nghĩa xét lại Khrushchyov", đẩy mạnh công cuộc đấu tranh bằng vũ lực ở miền Nam. Sau Hội nghị Trung ương lần thứ 9, báo chí tăng cường phê phán "chủ nghĩa xét lại hiện đại". Lê Đức Thọ cho đăng loạt bài "Tăng cường mặt trận tư tưởng để củng cố Đảng", nói rằng một thiểu số trong đảng không đi theo đường lối đã vạch ra và thông báo các đảng viên sẽ phải dự các lớp học tập và chỉnh huấn để thấm nhuần nghị quyết của Hội nghị Trung ương 9. Chiến dịch chống "chủ nghĩa xét lại" diễn ra sau đó được xem là một bước đi quyết định của phe Lê Duẩn nhằm loại bỏ những người bị coi là chống Đảng và chuẩn bị kế hoạch tăng cường đấu tranh vũ trang ở miền Nam Việt Nam.[12]
Những bất đồng của hai nhóm trong nội bộ đảng không dừng lại ở năm 1963-1964 mà kết thúc bằng đợt bắt giữ những người ủng hộ quan điểm của Khrushchyov vào năm 1967, theo tường thuật của Trần Đĩnh, người tự nhận là đã viết tiểu sử chính thức cho Hồ Chí Minh. Lê Duẩn đã lợi dụng cơ hội này để vô hiệu hóa đối thủ trong nước và thiết lập hệ thống công an chặt chẽ ở miền Bắc.[11] Việc thanh lọc để bắt những nhân vật trong vụ án được diễn ra vào năm 1967, vào thời điểm xây dựng bản Nghị quyết 14 ban hành vào đầu năm 1968, đúc kết và định hướng cho cuộc Tổng công kích Tết Mậu Thân năm 1968.Ông Vũ Thư Hiên cho rằng: "Trong vụ án này, đối tượng của họ chưa biết là xét lại hay là không, nhưng đều không đồng tình với quan điểm dùng bạo lực cách mạng để giải phóng miền Nam Việt Nam."Những người bị bắt gồm có nhiều đảng viên lão thành, tướng lĩnh, nhà nghiên cứu và nhà báo:
Viện trưởng Viện Triết học Mác-Lênin Hoàng Minh Chính (được coi là đứng đầu nhóm Xét lại Chống Đảng, bị bắt ngày ngày 27 tháng 7 năm 1967)
Vụ trưởng Lễ tân Bộ Ngoại giao Vũ Đình Huỳnh (cựu bí thư của Hồ Chí Minh, cựu tù Sơn La, từng là thành viên Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội, cha Vũ Thư Hiên, bị giam 6 năm trong Vụ án Xét lại Chống Đảng, bị bắt ngày ngày 18 tháng 10 năm 1967)[15]
Đại tá Lê Trọng Nghĩa, cục trưởng Cục Tình báo quân đội (bị bắt ngày 6 tháng 1 năm 1968)
Đại tá Lê Minh Nghĩa, chánh văn phòng Bộ Quốc phòng
Đại tá Đỗ Đức Kiên, cục trưởng Cục Tác chiến
Phó Tổng Biên tập báo Quân đội Nhân dân Hoàng Thế Dũng
Phó giám đốc nhà xuất bản Sự thật, nguyên Tỉnh ủy viên tỉnh ủy Quảng Bình Nguyễn Kiến Giang
Giám đốc nhà xuất bản Sự thật Minh Tranh
Phó bí thư thành ủy Hà Nội kiêm Phó chủ tịch Ủy ban Hành chính Thành phố Hà Nội Trần Minh Việt
Phó tổng biên tập báo Hà Nội Mới Phạm Hữu Viết
Phó tổng biên tập tạp chí Học Tập Phạm Kỳ Vân
Tổng thư kí toà báo Quân đội Nhân dân Trần Thư
Nhà báo Vũ Thư Hiên
nhà văn Bùi Ngọc Tấn Những người không bị bắt nhưng bị khai trừ đảng:
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ung Văn Khiêm
Thứ trưởng Bộ Văn hóa Lê Liêm
Thiếu tướng Đặng Kim Giang
Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Văn Vịnh
Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học nhà nước Bùi Công Trừng
Những người xin tị nạn tại Liên Xô gồm khoảng 40 người, lúc đó đang đi học hay đi công tác ở Liên Xô:
Phó chủ tịch Ủy ban Hành chính Hà Nội Nguyễn Minh Cần
Đại tá Lê Vinh Quốc, Chính uỷ sư đoàn 308, Phó chính uỷ Quân khu III
Thượng tá Đỗ Văn Doãn, nguyên Tổng biên tập Báo Quân đội Nhân dân
Ngoại trưởng Ung Văn Khiêm bị quy trách nhiệm về bản tuyên bố chung "thân Liên Xô" trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 1 năm 1963 của Chủ tịch Tiệp Khắc Novotny và bị thay thế bởi Xuân Thủy
Vụ án này được phương Tây cho là bắt nguồn từ cuộc tranh chấp về đường lối chính trị trong nội bộ Đảng Lao động Việt Nam và chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Một bên là Lê Duẩn, Nguyễn Chí Thanh, bên kia là Trường Chinh và Võ Nguyên Giáp. Hồ Chí Minh lúc đầu không ủng hộ phe nào cả nhưng sau chấp nhận đường lối của Lê Duẩn, mở đầu cho các cuộc bắt giữ năm 1963.Theo Trần Đĩnh, nhóm ủng hộ Lê Duẩn còn có Tố Hữu, Lê Đức Thọ, Hoàng Tùng.Tuy nhiên, đến thập niên 1990, các tài liệu do nhà sử học Ilya V. Gaiduk phát hiện tại kho lưu trữ mật của Liên Xô cho thấy trong quãng thời gian này, các nhân viên Đại sứ quán Liên Xô tại Hà Nội (có khả năng là có cả một số sĩ quan tình báo) quả thực đã liên lạc với một nhóm nhỏ các nhân vật bất mãn của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từng bị giáng chức từ nhiều năm trước đó. Nhóm những người bất mãn này đã yêu cầu Liên Xô can thiệp vào tình hình nội bộ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.[6] Theo Merle L. Pribbenow, miêu tả về nhóm này khá trùng khớp với các nhân vật bị bắt trong vụ án. Việc phát hiện những nhân vật trong nội bộ có liên hệ với tình báo Liên Xô là quá đủ để chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thực hiện các cuộc bắt giữ nhanh chóng, khi mà một mối nguy về gián điệp và khe hở về an ninh đã lộ diện Tháng 9 năm 1963, Lê Đức Thọ, Trưởng ban Tổ chức Trung ương, đăng một bài báo trên báo Nhân dân nói rằng một số đảng viên bị ảnh hưởng của "chủ nghĩa xét lại" nên nghi ngờ chiến lược thống nhất đất nước của Đảng.
Tại Hội nghị Trung ương lần thứ IX, Lê Duẩn, Lê Đức Thọ và Phạm Hùng đã phê phán chủ trương chung sống hòa bình và hội nghị kết thúc với nghị quyết xác định lập trường đứng về phía Trung Quốc lên án "chủ nghĩa xét lại Khrushchyov", đẩy mạnh công cuộc đấu tranh bằng vũ lực ở miền Nam. Sau Hội nghị Trung ương lần thứ 9, báo chí tăng cường phê phán "chủ nghĩa xét lại hiện đại". Lê Đức Thọ cho đăng loạt bài "Tăng cường mặt trận tư tưởng để củng cố Đảng", nói rằng một thiểu số trong đảng không đi theo đường lối đã vạch ra và thông báo các đảng viên sẽ phải dự các lớp học tập và chỉnh huấn để thấm nhuần nghị quyết của Hội nghị Trung ương 9. Chiến dịch chống "chủ nghĩa xét lại" diễn ra sau đó được xem là một bước đi quyết định của phe Lê Duẩn nhằm loại bỏ những người bị coi là chống Đảng và chuẩn bị kế hoạch tăng cường đấu tranh vũ trang ở miền Nam Việt Nam.[12]
Những bất đồng của hai nhóm trong nội bộ đảng không dừng lại ở năm 1963-1964 mà kết thúc bằng đợt bắt giữ những người ủng hộ quan điểm của Khrushchyov vào năm 1967, theo tường thuật của Trần Đĩnh, người tự nhận là đã viết tiểu sử chính thức cho Hồ Chí Minh. Lê Duẩn đã lợi dụng cơ hội này để vô hiệu hóa đối thủ trong nước và thiết lập hệ thống công an chặt chẽ ở miền Bắc.[11] Việc thanh lọc để bắt những nhân vật trong vụ án được diễn ra vào năm 1967, vào thời điểm xây dựng bản Nghị quyết 14 ban hành vào đầu năm 1968, đúc kết và định hướng cho cuộc Tổng công kích Tết Mậu Thân năm 1968.Ông Vũ Thư Hiên cho rằng: "Trong vụ án này, đối tượng của họ chưa biết là xét lại hay là không, nhưng đều không đồng tình với quan điểm dùng bạo lực cách mạng để giải phóng miền Nam Việt Nam."Những người bị bắt gồm có nhiều đảng viên lão thành, tướng lĩnh, nhà nghiên cứu và nhà báo:
Viện trưởng Viện Triết học Mác-Lênin Hoàng Minh Chính (được coi là đứng đầu nhóm Xét lại Chống Đảng, bị bắt ngày ngày 27 tháng 7 năm 1967)
Vụ trưởng Lễ tân Bộ Ngoại giao Vũ Đình Huỳnh (cựu bí thư của Hồ Chí Minh, cựu tù Sơn La, từng là thành viên Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội, cha Vũ Thư Hiên, bị giam 6 năm trong Vụ án Xét lại Chống Đảng, bị bắt ngày ngày 18 tháng 10 năm 1967)[15]
Đại tá Lê Trọng Nghĩa, cục trưởng Cục Tình báo quân đội (bị bắt ngày 6 tháng 1 năm 1968)
Đại tá Lê Minh Nghĩa, chánh văn phòng Bộ Quốc phòng
Đại tá Đỗ Đức Kiên, cục trưởng Cục Tác chiến
Phó Tổng Biên tập báo Quân đội Nhân dân Hoàng Thế Dũng
Phó giám đốc nhà xuất bản Sự thật, nguyên Tỉnh ủy viên tỉnh ủy Quảng Bình Nguyễn Kiến Giang
Giám đốc nhà xuất bản Sự thật Minh Tranh
Phó bí thư thành ủy Hà Nội kiêm Phó chủ tịch Ủy ban Hành chính Thành phố Hà Nội Trần Minh Việt
Phó tổng biên tập báo Hà Nội Mới Phạm Hữu Viết
Phó tổng biên tập tạp chí Học Tập Phạm Kỳ Vân
Tổng thư kí toà báo Quân đội Nhân dân Trần Thư
Nhà báo Vũ Thư Hiên
nhà văn Bùi Ngọc Tấn Những người không bị bắt nhưng bị khai trừ đảng:
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ung Văn Khiêm
Thứ trưởng Bộ Văn hóa Lê Liêm
Thiếu tướng Đặng Kim Giang
Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Văn Vịnh
Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học nhà nước Bùi Công Trừng
Những người xin tị nạn tại Liên Xô gồm khoảng 40 người, lúc đó đang đi học hay đi công tác ở Liên Xô:
Phó chủ tịch Ủy ban Hành chính Hà Nội Nguyễn Minh Cần
Đại tá Lê Vinh Quốc, Chính uỷ sư đoàn 308, Phó chính uỷ Quân khu III
Thượng tá Đỗ Văn Doãn, nguyên Tổng biên tập Báo Quân đội Nhân dân
Ngoại trưởng Ung Văn Khiêm bị quy trách nhiệm về bản tuyên bố chung "thân Liên Xô" trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 1 năm 1963 của Chủ tịch Tiệp Khắc Novotny và bị thay thế bởi Xuân Thủy
