Kịch bản 1: “Lê Lết Qua Ngày” (The Muddle Through)
Khả năng cao nhất. Không có cú sốc lớn từ bên ngoài (Trump chỉ dọa, không áp thuế mạnh).
Chính phủ dùng quyền lực và nguồn lực cuối cùng để “câu giờ”, bơm tín dụng chọn lọc giữ doanh nghiệp “xác sống”, tung kích thích kinh tế nhỏ giọt và siết xã hội để dập tắt bất ổn.
Kinh tế không sụp đổ nhưng rơi vào trì trệ kéo dài, tăng trưởng 1-2% như “thập kỷ mất mát” của Nhật.
Xã hội bức bối, ngột ngạt nhưng không có biến động lớn – chết mòn từ từ.
Kịch bản 2: “Hạ Cánh Cứng” (The Hard Landing)
Một cú sốc lớn xảy ra, ví dụ Mỹ bất ngờ áp thuế cao lên hàng xuất khẩu Việt Nam.
Xuất khẩu sụp đổ, doanh nghiệp phá sản hàng loạt, ngân hàng lớn mất thanh khoản vì trái phiếu bất động sản.
Hiệu ứng domino dẫn tới khủng hoảng tài chính, đồng nội tệ lao dốc.
Việt Nam buộc phải nhờ IMF cứu trợ và chấp nhận cải cách đau đớn (thả nổi tỷ giá, tư nhân hóa DNNN, cắt giảm chi tiêu…).
Ngắn hạn xã hội hỗn loạn, đau đớn nhưng có thể tạo cơ hội tái cấu trúc sâu rộng.
Kịch bản 3: “Bẻ Lái Từ Bên Trong” (The Internal Pivot)
Khả năng thấp nhưng không phải không có.
Một nhóm cải cách mạnh giành quyền lực, chủ động hành động trước nguy cơ sụp đổ.
Chấp nhận cho một vài “tài phiệt đỏ” lớn sụp đổ để làm gương, cải tổ thực chất hệ thống ngân hàng, chuyển nguồn lực từ bất động sản sang công nghệ cao và nông nghiệp bền vững.
Cần ý chí chính trị mạnh và sẽ gặp phản kháng lớn, gây xáo trộn chính trị – nhưng đây là con đường tự cứu duy nhất mà không cần IMF.
Dân thường nên làm gì?
- Nếu tỷ giá USD chợ đen tăng vọt, nhà nước siết chuyển tiền ra nước ngoài → Kịch bản 2 sắp xảy ra.
- Nếu “tài phiệt đỏ” từng bất khả xâm phạm bị bắt, có cải cách mạnh mẽ thật sự → Dấu hiệu Kịch bản 3.
- Nếu mọi thứ vẫn như cũ, cứu trợ bất động sản liên tục, báo chí ca ngợi ổn định → Đang là Kịch bản 1.
Bạn không thể điều khiển con tàu quốc gia, nhưng có thể tự lái “xuồng cứu sinh” của mình.
Trong bão tố, một chiếc xuồng nhỏ, linh hoạt, chuẩn bị tốt có khi sống sót cao hơn cả con tàu lớn đang mục nát.