Don Jong Un
Xamer mới lớn


Phi trường quốc tế Long Thành đang trong giai đoạn hoàn thiện. (Hình: Phước Tuấn/VnExpress)
Dự án phi trường quốc tế Long Thành là một biểu tượng tham vọng của CSVN, dự kiến sẽ đưa vào vận hành từ năm sau, với công suất 25 triệu lượt khách mỗi năm.
Siêu công trình với tổng vốn ước tính $16 tỷ, được CSVN kỳ vọng có thể thay thế phi trường Tân Sơn Nhứt. Từ đó từng bước xóa sổ phi trường này, vừa để người dân quên đi một biểu tượng hàng không từ thời Việt Nam Cộng Hoà, vừa có thể giải tỏa khu đất vàng ở trung tâm Thành Hồ.
Nhưng phi trường Long Thành hiện đang gặp một vấn đề rất lớn, đó là không có đường giao thông thuận lợi để kết nối với trung tâm Thành Hồ. Hiện chỉ có 3 con đường nối Long Thành với Thành Hồ, là Quốc lộ 1, Quốc lộ 51, và cao tốc TP HCM – Long Thành – Dầu Giây. Nhưng tất cả đều đã quá tải, thường xuyên kẹt xe. Đường Vành đai 4 thì mới được thông quan trên giấy. Không có đường sắt cao tốc, metro để kết nối với trung tâm.
Như vậy, nếu hành khách tới phi trường Long Thành, có thể phải mất thêm khoảng 1 tiếng đồng hồ để vào trung tâm Thành Hồ (nếu may mắn không bị kẹt xe), còn kẹt xe thì… 3-4 tiếng. Thậm chí, chính nhà đầu tư ACV đã cảnh báo, nếu hành khách bay đến Long Thành rồi quá cảnh thì phải mất 5 tiếng chuyển lên Tân Sơn Nhứt để kịp chuyến bay tiếp theo. Nhiều người còn mỉa mai là phải lập ra đường bay siêu ngắn Long Thành – Tân Sơn Nhứt (chưa tới 40km) để rút ngắn thời gian quá cảnh. Nhưng phương án này coi bộ khó, vì chẳng ai làm đường bay trong 10 phút như vậy.
Còn nếu để hành khách mất 5 tiếng để di chuyển cho kịp chuyến bay tiếp theo thì họ thà không đi, chứ chẳng ai muốn mất thời gian và công sức nhiều vô ích. Nói như vậy để thấy tư duy và tầm nhìn ngắn hạn của quan chức CSVN. Trước nay đã rất nhiều vụ việc như vậy, chẳng hạn xây cầu mà không xây đường dẫn, rồi bỏ phí cây cầu, còn dân vẫn phải đi đường vòng. Hoặc xây chợ mới không tiện đường đi, dân vẫn mua bán ở chợ cũ, chợ mới thì bỏ hoang.
Hay mới đây là vụ xây nhà ga T3 ở Tân Sơn Nhứt, nhưng không làm đường kết nối với nhà ga T1 và T2, dù cả 3 ga đều nằm trong cùng một phi trường. Khách bay tới T3 nhưng không thể đi bộ qua T1 (chỉ cách vài phút) mà phải đón xe bus đi vòng ra đường Trường Sơn rồi mới quẹo vô T1 bay chuyến tiếp theo, mất khoảng 30 phút (vừa đợi xe, vừa kẹt xe).
Ngay từ đầu không tính kỹ, bây giờ muốn xây đường sắt cao tốc nối Long Thành với Tân Sơn Nhứt thì lại tốn thêm vài tỷ đôla nữa. Mà với tình trạng đội vốn, quan liêu của CSVN thì có khi 10-20 năm nữa mới xong. Trong thời gian đó thì chi phí logistics, thời gian di chuyển giữa hai phi trường sẽ khiến doanh nghiệp khốn đốn khi phải tốn thêm nhiều khoản tiền vận chuyển mỗi ngày.
Trên thế giới từng có nhiều bài học đắt giá về việc phi trường bị bỏ hoang, thậm chí là thành bẫy nợ, nhưng CSVN không chịu học. Ở Tây Ban Nha có phi trường Ciudad Real, chi phí xây dựng gần $1 tỷ. Khánh thành năm 2009, nhưng gần như không có chuyến bay, phải đóng cửa năm 2012, và bán lại với giá… chưa tới $10 triệu. Nguyên nhân do xây sai địa điểm (xa Madrid, không thuận tiện), dự báo sai nhu cầu.
Hoặc phi trường Mattala Rajapaksa (Sri Lanka), được mệnh danh là phi trường vắng nhất thế giới. Chi phí xây dựng là $200 triệu (vay từ Trung Quốc). Khánh thành năm 2013, nhưng hầu như không có hãng bay nào sử dụng. Cuối cùng lại khiến Sri Lanka rơi vào bẫy nợ của Trung Cộng.
Ngoài việc kết nối giao thông đường bộ, còn là khâu chuẩn bị vận hành chuyển phi trường, nhân sự, khách hàng, các điểm cạnh tranh so với đối thủ và kết nối các đường bay, hãng bay.
Thiết kế bên trong và trải nghiệm hành khách quốc tế (rút kinh nghiệm từ T3). Rất nhiều thứ còn rối rắm. Nếu CSVN nôn nóng khai trương phi trường Long Thành vào năm 2026 thì chắc chắn không kịp kết nối với Tân Sơn Nhứt, ảnh hưởng chuỗi cung ứng và mất uy tín với hành khách. Còn nếu kéo dài để chờ thời gian làm đường kết nối thì có thể Long Thành sẽ bị bỏ hoang trong 10-20 năm để chờ làm đường xong. Kiểu nào cũng ế và hoang phí!