cả an nam giao thiệp với với châu âu từ thế kỷ 17. cả nhà Mạc lẫn Lê Trung Hưng đều chơi tây để mua súng. cho phép truyền cả đạo, xây nhà thờ.
trong đó các chúa nguyễn chơi với phương tây sâu nhất. chẳng phải tự dưng ánh có đủ giao tình với pháp để mua súng, mượn lực
không ai gọi đấy là cổng chào ngoài chính quyền hiện tại.
cái cổng đấy ngày xưa nó như một cổng thành, đánh dấu địa phận để không cho người lạ ra vào lung tung.
gọi là cổng làng mới là đúng.