Việt Nam nói chung ẩm ướt hơn Thái Lan, với lượng mưa trung bình năm khoảng 1.700–2.000 mm, trong khi Thái Lan khoảng 1.300–1.600 mm tùy vùng. Cả hai nước đều đã xây dựng hệ thống công trình phòng chống lũ và chiến lược quản lý rủi ro thiên tai, nhưng Việt Nam nhấn mạnh mạnh vào chương trình cộng đồng (CBDRM) toàn quốc, còn Thái Lan sau trận lũ 2011 tập trung nhiều vào tái cấu trúc quản lý lũ lưu vực Chao Phraya và các kế hoạch ngắn–dài hạn.[1][2][3][4][5]
Lượng mưa trung bình Việt Nam
- Lượng mưa trung bình năm của Việt Nam dao động khoảng 1.500–2.000 mm, một số vùng núi trung Trung Bộ có thể trên 3.000 mm/năm.[8][1]
- Theo chuỗi số liệu khí tượng dài hạn, lượng mưa trung bình cả nước khoảng 1.760–1.800 mm/năm, với dao động theo năm từ khoảng 1.600 đến gần 2.000 mm.[3]
Phân bố theo mùa/tháng
- Mưa tập trung theo mùa gió mùa, nhiều khu vực có khoảng 100 ngày mưa mỗi năm, 80–90% lượng mưa rơi vào mùa mưa (thường từ tháng 5–11 ở phía Nam, và 8–11 cho dải duyên hải Trung Bộ).[1][8]
- Ở Nam Bộ (ví dụ TP.HCM, Cà Mau), tổng mưa năm khoảng 1.900–2.600 mm; tháng đỉnh mưa có thể vượt 400–500 mm, trong khi mùa khô (tháng 12–4) lượng mưa tháng thấp, chỉ vài chục mm.[1]
Lượng mưa trung bình Thái Lan
- Số liệu khí hậu tổng hợp cho thấy lượng mưa trung bình năm toàn Thái Lan vào khoảng 1.300–1.600 mm, tùy vùng (bờ biển Andaman, miền Nam mưa nhiều hơn vùng trung tâm).[4][7]
- Một số nguồn du lịch khí hậu ghi nhận trung bình năm khoảng 1.400–1.500 mm, thấp hơn trung bình toàn Việt Nam, phản ánh vị trí và chế độ gió mùa khác nhau.[9][4]
Phân bố theo mùa/tháng
- Dựa trên chuỗi trung bình tháng, các tháng khô (tháng 1–3) chỉ khoảng 20–40 mm/tháng, sau đó tăng nhanh từ tháng 4–5, đạt đỉnh vào khoảng tháng 8–10 với ~190–250 mm/tháng tùy vùng.[4]
- Bờ biển phía tây và miền Nam Thái Lan có mùa mưa kéo dài và lượng mưa lớn, trong khi vùng đông bắc và trung tâm có mùa mưa ngắn hơn nhưng vẫn dễ ngập do địa hình thấp và đô thị hóa.[7][4]
Biện pháp ứng phó thiên tai, lũ lụt của Việt Nam
- Về chiến lược quốc gia: Việt Nam ban hành Chiến lược quốc gia về phòng chống thiên tai đến 2030, đặt mục tiêu giảm 50% số tử vong do lũ quét, sạt lở so với giai đoạn 2011–2020, phủ kín hệ thống cơ quan và hộ gia đình được tiếp cận thông tin cảnh báo và kỹ năng ứng phó.[5]
- Về thể chế và chính sách: Chiến lược nhấn mạnh hoàn thiện pháp luật, nâng cao nhận thức cộng đồng, tăng cường năng lực dự báo, cảnh báo sớm và cứu hộ, cũng như xây dựng cơ sở dữ liệu thiên tai thống nhất trên toàn quốc.[5]
Công trình và giải pháp kỹ thuật
- Việt Nam triển khai các công trình như đê sông, đê biển, kè chống sạt lở, hồ chứa điều tiết lũ, trạm bơm tiêu úng, bến tránh trú bão… đặc biệt ở miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long.[2]
- Nhiều dự án do các tổ chức quốc tế hỗ trợ đã xây dựng hạ tầng giảm nhẹ rủi ro, ví dụ các trung tâm sơ tán đa năng, cảng tránh bão, đường sơ tán và trạm bơm thoát nước cho các vùng hay ngập lụt.[2]
Giải pháp phi công trình và cộng đồng
- Việt Nam phát triển Chương trình Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng (CBDRM) toàn quốc, với hàng nghìn xã được tập huấn lập kế hoạch an toàn, diễn tập sơ tán, hệ thống thông tin cảnh báo tại chỗ và trang thiết bị cơ bản.[2][5]
- Nhà nước đẩy mạnh giáo dục phòng tránh thiên tai trong trường học, truyền thông cộng đồng, kết hợp bảo hiểm nông nghiệp, chuyển đổi sinh kế, và quy hoạch vùng trũng thấp có nguy cơ ngập sâu.[5][2]
Biện pháp ứng phó thiên tai, lũ lụt của Thái Lan
- Sau trận lũ lịch sử năm 2011, Thái Lan xây dựng nhiều kế hoạch ngắn hạn và dài hạn để cải thiện quản lý lũ, đặc biệt ở lưu vực sông Chao Phraya nơi tập trung Bangkok và vùng công nghiệp.[6]
- Chính phủ tăng cường điều phối liên ngành, cải thiện quy định về sử dụng đất vùng ngập, và đầu tư vào các hệ thống điều tiết nước từ thượng nguồn đến hạ lưu.[6]
Công trình và kế hoạch quản lý nước
- Các gói biện pháp gồm: trồng rừng phục hồi lưu vực, kế hoạch quản lý nước hàng năm (vận hành hồ chứa, kênh dẫn, vùng trữ lũ), cải tạo công trình thoát lũ và hạ tầng chống ngập ở khu đô thị, cùng các vùng trữ nước tạm thời và cơ chế bồi thường cho vùng chấp nhận ngập.[6]
- Thái Lan cũng phát triển hệ thống quan trắc, thu thập dữ liệu lũ, dự báo và cảnh báo sớm phục vụ điều hành vận hành hồ chứa và ra quyết định di dời dân.[6]
Tổ chức ứng phó và trung tâm điều hành
- Nhà nước thành lập các trung tâm chỉ huy khủng hoảng lũ để điều phối cứu trợ, tiếp nhận phản ánh từ người dân, và phối hợp lực lượng quân đội, cảnh sát và chính quyền địa phương trong giai đoạn lũ lớn.[10]
- Các trung tâm này có nhiệm vụ lập kế hoạch, phân bổ nguồn lực cứu trợ, đảm bảo tiếp cận nhanh đến vùng bị ảnh hưởng và cải thiện tính minh bạch trong hỗ trợ.[10]
Nhận xét tổng quát so sánh
- Về khí hậu, Việt Nam nhìn chung mưa nhiều hơn và phân hóa Bắc–Trung–Nam mạnh, trong khi Thái Lan có tổng lượng mưa thấp hơn nhưng vẫn dễ bị lũ lớn do tập trung dân cư – công nghiệp ở vùng trũng như Bangkok.[3][7][4][1]
- Về ứng phó, Việt Nam nổi bật ở cách tiếp cận “từ dưới lên” với chương trình cộng đồng kết hợp chiến lược quốc gia, còn Thái Lan nổi bật ở các gói giải pháp sau thảm họa 2011 với trọng tâm là điều tiết toàn lưu vực và cải tổ thể chế quản lý lũ.[10][2][5][6]
Nguồn
[1] Vietnam National Transport Strategy Study (VITRANSS) https://openjicareport.jica.go.jp/pdf/11596897_02.pdf
[2] Vietnam: Disaster Risk Management Project https://www.worldbank.org/en/results/2013/04/09/vietnam-disaster-risk-management-project
[3] Vietnam Average Precipitation https://tradingeconomics.com/vietnam/precipitation
[4] Thailand Weather & Climate https://www.travelonline.com/thailand/weather
[5] Vietnam: National strategy on natural disaster prevention ... https://www.preventionweb.net/publi...aster-prevention-response-and-mitigation-2030
[6] Short term floods mitigation measures after Thailand ... https://www.ide.go.jp/library/English/Publish/Reports/Spot/pdf/SPT003400_006.pdf
[7] Annual Mean Rainfall in Thailand (mm) https://www.tmd.go.th/en/ClimateChart/annual-mean-rainfall-in-thailand-mm
[8] Climate in Vietnam: Key points to know before starting your trip https://vinwonders.com/en/wonderped...key-points-to-know-before-starting-your-trip/
[9] Weather in Thailand by region | Travel | https://www.phuketdreamcompany.asia/weather-in-thailand-by-region-travel/
[10] Flood Crisis Operations Centre to integrate relief efforts in ... https://www.nationthailand.com/news/general/40058790
