🏯 1. Kiến trúc và cấu trúc phòng thủ của thành
Các thành lớn ở Việt Nam (như thành Gia Định, thành Huế, thành Đà Nẵng, thành Nam Định, Sơn Tây, Hà Nội) đều được xây dựng theo kiểu Vauban (Pháp) – tức là kiểu thành lũy hình ngôi sao, có tường thành dày, hào nước bao quanh, và các pháo đài góc để chống công kích.
- Tường thành: Dày 4–6 m, cao khoảng 5–10 m, xây bằng gạch hoặc đá ong, bên trong là đất nện chặt.
- Hào sâu: Rộng từ 20–30 m, sâu 3–5 m, có cầu rút để ngăn quân địch.
- Cửa thành: Thường chỉ có 3–4 cửa chính, dễ kiểm soát.
- Pháo đài và vọng gác: Bố trí pháo đồng, súng thần công, cung tên, đạn đá.
Đây là mô hình rất kiên cố với tiêu chuẩn thế kỷ XVIII – XIX ở Á Đông, có thể cầm cự trước các cuộc tấn công bằng vũ khí truyền thống.
💣 2. Hạn chế khi đối đầu vũ khí hiện đại của Pháp
Khi Pháp mở đầu xâm lược Việt Nam (năm 1858 ở Đà Nẵng, sau đó là Gia Định 1859), họ mang theo:
- Tàu chiến bọc thép, có đại bác tầm xa (bắn xa hơn 3 km).
- Đạn nổ, có sức công phá lớn, xuyên tường thành gạch đá.
Trong khi đó, Việt Nam lúc ấy:
- Vẫn dùng pháo đồng cổ bắn đạn tròn, tầm bắn ngắn.
- Không có hệ thống phòng thủ tầm xa hay pháo binh cơ động.
- Quân lính chủ yếu đánh bộ, không có huấn luyện hiện đại.
→ Do đó, dù thành rất kiên cố, nhưng lại bất lực trước hỏa lực hiện đại. Các thành như Gia Định (1859) hay Đà Nẵng (1858) bị phá trong vài ngày.
⚔️ 3. Ví dụ tiêu biểu: Thành Gia Định (1859)
- Thành được xây rất vững, theo đúng kiểu Vauban, có 6 góc pháo đài, tường cao, hào sâu.
- Nhưng khi Pháp đem tàu chiến Alarme và Ophélie bắn đại bác từ xa, tường gạch bị nổ tung chỉ sau vài giờ.
- Quân ta không thể phản công vì pháo ngắn tầm, không vươn tới tàu địch.
 → Thành được coi là kiên cố nhất Nam Kỳ, nhưng sụp đổ nhanh chóng do chênh lệch công nghệ.
🧭 4. Kết luận
Sự kiên cố của thành Việt Nam khi Pháp xâm lược là rất đáng nể về mặt thủ công, vật liệu và bố cục, thể hiện trình độ kỹ thuật xây dựng cao của triều Nguyễn.
Tuy nhiên, trước vũ khí hiện đại và chiến thuật cơ giới hóa của Pháp, các thành này trở nên lạc hậu, mất ưu thế phòng thủ.